Propan yoki metan? Har birining afzallik va kamchiliklari
Mashinani gazga o‘tkazish tobora ommalashib bormoqda: uzoq vaqt davomida tejamkorlik seziladi, shuning uchun siz ko‘p yillar davomida avtomobildan faol foydalanishni rejalashtirayotgan bo‘lsangiz, bu o‘zini oqlashi kerak. Lekin qaysi birini tanlash kerak - metanmi yoki propan, umuman farqi nimada? Bugungi maqolamizda avtomobillar uchun turli xil gazlarning afzalliklari va kamchiliklarini ko‘rib chiqamiz.
Gazga o‘tishning nima keragi bor?
Umuman olganda, gaz ballon o‘rnatilishning sababi faqat bitta - tejamkorlik. Propan va metan dizeldan ham, har qanday benzindan ham ancha arzonga tushadi. Shunga ko‘ra, hatto GBO o‘rnatish va tizimga xizmat ko‘rsatish ancha qimmatligini hisobga olsak ham, ertami-kechmi bularning barchasi o‘zini oqlaydi va siz yoqilg‘i quyish shoxobchalarida katta tejamkorlik qila boshlaysiz. To‘g‘ri, haqiqatan ham ko‘p yurish kerak, aks holda yoqilg‘ini tejashni boshlaganingizdan ko‘ra mashinani tezroq almashtirasiz.
Yana shuni aytish mumkinki, yoqilganda gaz benzin va dizelga nisbatan kamroq zarar keltiradi. Ammo siz aynan shu sababga ko‘ra GBO o‘rnatadigan avtomobil sohibimisiz?
Gazballon o‘rnatishda nimalarni bilish kerak?
Propan va metan xususiyatlariga o‘tishdan oldin, gaz bilan ishlaydigan mashina haqida to‘xtalib o‘tmoqchimiz.
Birinchidan, faqat dvigatelni emas, balki gaz uskunasini ham muntazam texnik xizmat ko‘rsatishga tayyor bo‘ling: ixtisoslashtirilgan markazda gaz sizib chiqishi ehtimoli, shlanglardagi mikro yoriqlarni, klapanlarning holati va hokazolarni tekshirish. Ikkinchidan, benzindan butunlay voz kechib bo‘lmaydi: odatda motorni ishga tushirish va qizdirish benzinda amalga oshiriladi, shundan so‘ng gazga o‘tish mumkin.
Uchinchidan, metandan foydalanilganda quvvatning pasayishi. Shuning uchun sportkarlarini gazga o‘tkazish juda g‘alati g‘oya, avtomobildan foydalanishda ma’no yo‘qoladi. To‘rtinchidan, yukxonaning hajmini qurbon qilishga tayyorlaning: odatda ballonlar katta va joyning yarmidan ko‘pini egallashi mumkin.
Avvallari gaz ichki yonuv dvigateliga zarar yetkazishi, klapanlarning yonib ketishi, forsunkalar bilan bog‘liq muammolar va umuman, motor resursining kamayishi haqida ko‘plab mish-mishlar tarqalgandi. Ammo bularning barchasi zamonaviy gazballon bilan dolzarb emas — avtomobil resurslari va forumlarda dvigatelning gazda ishlashi tufayli yuzaga kelgan muammolar haqida ommaviy shikoyatlar uchramaydi. Har qanday mashina kabi, motorning ham, boshqa uzellarning ham resursiga asosan o‘z vaqtida va sifatli xizmat ko‘rsatilishi ta’sir etadi.
Propan (LPG)
Bu suyultirilgan gaz ballonda 10-15 atmosfera atrofida bosim ostida saqlanadi, bu metanga nisbatan juda kam. Muhimi shundaki, propanda zaxira g‘ildiragi uchun joy ostida ballonlar mavjud va shu yo‘l bilan yukxonadagi joyni saqlab qolish mumkin. Shunday bo‘lsa-da, zapasni qayerga qo‘yishni o‘ylab ko‘rish kerak. Propan sarfi benzinga nisbatan taxminan 10 foizga yuqori, ammo sayohat narxi baribir sezilarli darajada past bo‘ladi — chunki gaz ancha arzon.
Propanning asosiy afzalliklari:
- Gazballonni propan bilan metanga qaraganda arzonroq o‘rnatish;
- Ballondagi nisbatan past bosim;
- Propan balloni metandan taxminan ikki baravar yengil;
- Quvvat yo‘qotishlari deyarli yo‘q.
Propanning asosiy kamchiliklari:
- Metan bilan taqqoslaganda portloshga ko‘proq moyilroq;
- Ekologiya va salomatlik uchun zararli aralashmalar mavjud.
Metan (CNG)
Propandan farqli ravishda, metanning hajmi kub metrlarda o‘lchanadi, chunki yonilg‘i siqilgan gaz holatida bo‘ladi. Ballondagi juda katta bosim — taxminan 200 atmosfera ana shundan kelib chiqadi. Ballonlarning devorlari qalin, shuning uchun ular propan ballonlarga qaraganda og‘irroq, bu yerda bosim deyarli 20 marta kam. Shuningdek, katta yo‘l zaxirasini ta’minlash bilan bog‘liq muammo yuzaga keladi: yonilg‘i quyish shoxobchalariga tez-tez qatnashga to‘g‘ri keladi.
Metanning asosiy afzalliklari:
- Alangalanish uchun propanga nisbatan yuqori konsentratsiya kerak;
- Dvigatel uchun yanada tejamkor yoqilg‘i;
- Ekologik tozaligi yuqori.
Metanning asosiy kamchiliklari:
- Qoidaga ko‘ra, metanli gazballonlar o‘rnatish propandan ko‘ra qimmatroq;
- Yo‘l zaxirasi taxminan 20-30 foizga kamayadi;
- Dvigatelga qarab quvvat 15-20 foizga yo‘qoladi.
Xo‘sh, qaysi gazni tanlash kerak? Hammasi siz mashinadan foydalanayotgan hududda yonilg‘i quyish shoxobchalari va xizmatlar tarmog‘ining tarqalishiga bog‘liq. Bir gazning boshqasidan ustunligi aniq emas. Shu sababli metan ham, propan ham hozirgacha mashhur. Aks holda, bir turdagi yoqilg‘i ikkinchisini siqib chiqarishi mumkin edi, ammo bu o‘nlab yillar davomida sodir bo‘lmaydi.
