Maymunchechak: bilish kerak bo‘lgan 10ta savol va javoblar

Maymunchechak haqidagi eng muhim 10 ta savolga javob beramiz, shunda bu kasallik nima, qanday yuqishi va qanday himoyalanish mumkinligini tushunishib olasiz. 

1. Maymunchechak nima?

Maymunchechak virusini keltirib chiqaradigan virusli kasallik. U hayvonlardan odamlarga yuqadi va klassik chechakka o‘xshash alomatlarni keltirib chiqarishi mumkin, ammo kasallik odatda unchalik og‘ir o‘tmaydi. 

2. Maymunchechakning alomatlari qanday?

Maymunchechak belgilari odatda infeksiyadan 5-21 kun o‘tgach paydo bo‘lib, quyidagilarni o‘z ichiga olishi mumkin:

●       Isitma

●       Bosh og‘rig‘i

●       Mushak og‘rig‘i

●       Shishgan limfa tugunlari

●       Umumiy holsizlik

●       Toshma dastlab yuzda paydo bo‘lib, keyin tananing boshqa qismlariga tarqaladi. Toshma bir necha bosqichlardan o‘tadi: dog‘ va shishishlardan qavariq, yiringli donachalar va teri ajralishlargacha.

3. Maymunchechak virusi qanday yuqadi?

Yuqtirilgan hayvon, odam yoki ifloslangan narsalar bilan aloqa qilish orqali.

Yuqtirish variantlari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

●       Kasallangan hayvonlarning chaqishi yoki tirnashi

●       Yetarli darajada issiqlik bilan ishlov berilmagan kasallangan hayvonlarning go‘shtini iste’mol qilish

●       Infeksiyalangan odamning yo‘talishi yoki aksirish tomchilardan

●       Kasallangan odamning toshma yoki tana suyuqliklari bilan bevosita aloqa qilish.

4. Qaysi hayvonlar virus tashuvchi hisoblanadi?

Maymunchechak virusining asosiy tashuvchilari kalamush va olmaxon kabi kemiruvchilar, shuningdek, maymun kabi primatlar hisoblanadi. Yuqtirish ularning qon, tana suyuqligi yoki teri jarohatlari bilan aloqa qilishda, shuningdek, tishlash yoki tirnash orqali sodir bo‘lishi mumkin 

5. Maymunchechakni davolash mumkinmi?

Hozirgi vaqtda maymunchechakka qarshi maxsus davo yo‘q. Davolash alomatlarni yengillashtirish va bemorning sog‘lig‘ini qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan.

U quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

●       Issiqlik tushiruvchi va og‘riq qoldiruvchi dorilar

●       Og‘ir holatda kasalxonaga yotqizish

●       Qo‘llab-quvvatlovchi davolash, masalan, gidratatsiya va vitaminlar bilan ta’minlash.

6. Maymunchechak infeksiyasi yuqishini qanday oldini olish mumkin?

Infeksion xavfini kamaytirish uchun:

●       Ayniqsa maymunchechak kasalligi qayd etilgan joylarda yovvoyi hayvonlar bilan aloqa qilishdan saqlaning.

●       Go‘sht va oziq-ovqatni, ayniqsa epidemiyalar qayd etilgan hududlarda yaxshilab ishlov bering.

●       Bemorlarga g‘amxo‘rlik qilishda shaxsiy himoya vositalaridan foydalaning.

●       Qo‘lingizni muntazam ravishda sovun bilan yuving yoki antiseptik vositalardan foydalaning.

7. Maymunchechak holatlari qayerda qayd etilgan?

Maymunchechak asosan markaziy va g‘arbiy Afrika, ayniqsa tropik o‘rmon, virus tashuvchilari yashaydigan joylarda uchraydi. Biroq, sayohat va hayvonlarni import qilish bilan bog‘liq holda Afrikadan tashqarida ham kamdan-kam hollarda bo‘lsa ham, yuqish holatlari qayd etilgan.

 8. Maymunchechakka qarshi vaksinalar bormi?

Hozirda maymunchechakka qarshi vaksinalar mavjud emas. Biroq, klassik chechakka qarshi vaksinalar maymunchechakdan ma’lum darajada himoyani ta’minlashi mumkin. Epidemiya yoki yuqtirish xavfi oshganda, xavf ostidagi odamlar uchun chechakka qarshi vaksinalar qo‘llanilishi mumkin. 

9. Hokimiyat maymunchechakni nazorat qilish bo‘yicha qanday choralar ko‘rmoqda?

Hokimiyat kasallikni nazorat qilish bo‘yicha bir qator choralar ko‘rmoqda:

●       Kasalliklarni kuzatish va tezda aniqlash.

●       Sog‘liqni saqlash xodimi va aholini alomat va ehtiyot choralari to‘g‘risida o‘qitish.

●       Yovvoyi hayvonlarning savdo va tashilishini cheklash orqali virus tarqalishini nazorat qilish.

●       Yuqori xavfli hududlarda yoki epidemiyalarda chechakka qarshi emlash.

10. Maymunchechak va klassik chechak o‘rtasidagi farq nimada?

Garchi maymunchechak va klassik chechak kasalligi o‘xshash alomat va virusli tabiatga ega bo‘lsa-da, ular turli viruslar tomonidan chaqirilib, maymunchechak odatda yengilroq kechadi. Maymunchechakdan o‘lim darajasi ancha past va u klassik chechak bilan solishtirganda odamlarga kamroq yuqumli. Muhimi shundaki, klassik chechak 1980-yilda global emlash kampaniyasi tufayli rasmiy ravishda yo‘q qilingan. 

Maymunchechak – kam uchraydigan, lekin jiddiy kasallik bo‘lib, uni oldini olish va nazorat qilish uchun diqqat va bilim talab etiladi. Alomatlari, yuqish usuli va profilaktika choralarini bilish o‘zingiz va yaqinlaringizni himoya qilishda yordam beradi. Tibbiyot muassasalarining tavsiyalariga rioya qiling va sog‘lig‘ingizni asrang!