Mobil aloqa qanday ishlaydi: hamma tushunadigan sodda tilda tushuntirish

Mobil aloqa qanday ishlashi, uning asosida qanday texnologiyalar va jarayonlar yotishini oddiy tilda tushuntirib beramiz.

Mobil aloqa nima va u qanday qismlardan iborat?

Mobil aloqa – bu ovozli, matnli va multimedia ma’lumotlarini simsiz uzatishga imkon beruvchi tizimdir.

Ushbu tizimning asosiy qismlari quyidagilardan iborat:

• Mobil qurilmalar – telefonlar, smartfonlar, planshetlar va boshqa gadjetlar.
• Uyali (bazaviy) stansiyalar – mobil qurilmalar va markaziy tarmoq o‘rtasida signalni uzatuvchi antenna stansiyalari.
• Tarmoq yadrosi – ma’lumotlarni qayta ishlaydigan va marshrutlashni amalga oshiradigan tizimning markaziy qismi.
• Ma’lumotlar uzatish tarmoqlari – multimedia va matnli ma’lumotlarni uzatadigan internet.

Mobil aloqa stansiyalari qanday ishlaydi?

Bazaviy stansiyalar (shuningdek, uyali aloqa minoralari deb ham ataladi) mobil aloqaning asosiy infratuzilma elementlari hisoblanadi. Ular mobil qurilmalar va markaziy tarmoq o‘rtasida signal qabul qilish va uzatishni amalga oshiradi. Qo‘ng‘iroq qilganingizda yoki xabar yuborganingizda, qurilmangiz radioaktiv to‘lqinlar orqali yaqin atrofdagi bazaviy stansiyaga ulanadi. Stansiya bu xabarni tarmoq yadrosi orqali oxirgi manzilga yetkazadi.

Uyali tarmoqlar nima va qurilma katakchalar orasida qanday almashinadi?

Uyali tarmoq ko‘plab katakchalardan (“uyalar”) iborat bo‘lib, har bir katakchaga alohida bazaviy stansiya xizmat ko‘rsatadi. Ushbu katakchalardagi aloqa ma’lum geografik hududni qamrab oladi. Foydalanuvchi mobil qurilma bilan harakatlanganda, qurilma bir katakchadan ikkinchisiga ulanadi, bu uzluksiz aloqani ta’minlaydi. Signalni bir bazaviy stansiyadan boshqasiga uzatish jarayoni “handover” deb ataladi.

Mobil aloqada ma’lumotlar qanday uzatiladi?

Mobil tarmoqda ma’lumotlar radioaktiv to‘lqinlar orqali uzatiladi. Siz matnli xabar yuborganingizda yoki veb-saytga kirganingizda, qurilmangiz ma’lumotlarni raqamli signalga aylantiradi, so‘ng bu signal yaqin atrofdagi bazaviy stansiyaga uzatiladi. Ushbu stansiya signalingizni tarmoq yadrosiga uzatadi, u yerda manzilga marshrutlash amalga oshiriladi. Internet holatida ma’lumotlar internet-provayderlar orqali uzatilib, global tarmoqqa ulanishingizga imkon beradi.

Rouming nima va u qanday ishlaydi?

Rouming – bu mobil aloqani uy operatoringizning tarmog‘idan tashqarida, masalan, boshqa davlatda ishlatish imkoniyatidir. Roumingda bo‘lganingizda, mobil operatoringiz mahalliy operatorlar bilan shartnoma tuzadi, bu sizning qurilmangizni ularning tarmoqlariga ulanishiga imkon beradi. Ushbu xizmat foydalanuvchiga xorijda ham xuddi o‘z tarmog‘idagi kabi qo‘ng‘iroqlar qilish, xabar yuborish va internetdan foydalanish imkoniyatini beradi.

Mobil aloqada qanday texnologiyalar va chastotalar qo‘llaniladi?

Mobil aloqaning asosiy texnologiyalari 2G, 3G, 4G va 5G ni o‘z ichiga oladi:

• 2G (GSM) – ovoz va ma’lumotlarni past tezlikda uzatishga qodir bo‘lgan birinchi raqamli mobil aloqa.
• 3G (UMTS) – uchinchi avlod, yuqori tezlikdagi ma’lumot uzatishni ta’minlaydi, bu mobil qurilmalarda internetdan foydalanishni imkoniyatli qildi.
• 4G (LTE) – to‘rtinchi avlod, yanada yuqori tezlikda ma’lumot uzatish va yaxshilangan aloqa sifatini ta’minlaydi.
• 5G – eng yangi avlod bo‘lib, nihoyatda yuqori tezlikda ma’lumot uzatishni va past kechikishni ta‘minlaydi, bu IoT texnologiyalari va avtonom transport vositalari uchun yangi imkoniyatlar yaratadi.

Mobil aloqada foydalaniladigan chastotalar texnologiya va mintaqaga qarab farq qiladi, lekin umumiy holda, bu chastotalar bir necha yuz megagerts (MHz) dan bir necha gigagerts (GHz) gacha bo‘ladi.

Mobil aloqada xavfsizlik va ma’lumotlarni himoyalash qanday ta’minlanadi?

Mobil aloqada xavfsizlik va ma’lumotlarni himoyalash ko‘p darajali shifrlash va autentifikatsiya orqali ta’minlanadi. Ma’lumotlar mobil tarmoq orqali uzatilganda, uchinchi shaxslar tomonidan ularni ushlab qolishning oldini olish uchun ular shifrlanadi. Shuningdek, foydalanuvchilar, qurilmalar va tarmoq tugunlarining haqiqiyligini tekshiradigan autentifikatsiya usullari qo‘llaniladi, bu esa ruxsatsiz kirishning oldini oladi.