Nega qo‘shiqlar miyamizda “ilashib” qoladi: ilmiy tushuntirish va maslahatlar
Bir sodda kuy miyangizda doimiy takrorlanib qolganini hech his qilganmisiz? Ushbu maqolada, biz bu hodisa nega sodir bo‘lishini ilmiy nuqtai nazardan ko‘rib chiqamiz va qo‘shiqlarning miyada takrorlanishidan qanday qutulish bo‘yicha foydali maslahatlar bilan bo‘lishamiz.
Miya “qurtlari” nima va ular nega paydo bo‘ladi?
Miya “qurtlari” – bu bizning miyada o‘rnashib qoladigan va qayta-qayta takrorlanadigan kuylarni tavsiflovchi atamalar. Bunday kuylar odatda sodda, oson esda qolarli ritmlar va takrorlanuvchi frazalarga ega bo‘ladi, bu esa ularni xotiramizda oson o‘rnashib qolishiga olib keladi. Bu hodisa miyaning eshitish qismi va xotira bilan bog‘liq sohalarning faolligi tufayli sodir bo‘ladi.
“Ilashib” qoladigan qo‘shiqlar hodisasi qanchalik keng tarqalgan?
Tadqiqotlarga ko‘ra, 98% odamlar bu hodisani boshdan kechirishgan. Bu degani, deyarli har bir kishi hayotida bir marta bo‘lsa ham, miyasida bir kuy takrorlanib qolganini his qilgan.
Qanday qo‘shiqlar ko‘proq miyada “ilashib” qoladi?
Sodda va takrorlanadigan kuylar va ritmlarga ega bo‘lgan qo‘shiqlar, masalan, pop qo‘shiqlari yoki bolalar qo‘shiqlari ko‘proq miyada o‘rnashib qoladi.
Oson kuylanadigan tembrlar va musiqiy frazalar ham miya “qurtlari” paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
Miya “qurtlari” paydo bo‘lganda qaysi miya sohalari faollashadi?
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, miya “qurtlari” eshitish qatlami – tovushli ma’lumotlarni qayta ishlaydigan soha va xotirani saqlashda muhim rol o‘ynaydigan gipokampning faolligi bilan bog‘liq.
Musiqani tinglash chastotasi miya “qurtlari”ning paydo bo‘lishiga ta’sir qiladimi?
Ha, musiqani tinglash chastotasi miya “qurtlari”ning paydo bo‘lishiga ta’sir qiladi. Musiqani ko‘p tinglaydigan odamlar bu hodisani ko‘proq boshdan kechiradilar, chunki ularning miyasi takrorlanadigan kuylarning o‘rnashib qolishiga ko‘proq moyil bo‘ladi.
Stress va charchoqning takrorlanib qolgan kuylar bilan qanday bog‘liqligi bor?
Stress va charchoq holati miya “qurtlari”ga sezgirlikni oshirishi mumkin, chunki bunday holatda xotira va diqqatga mas’ul bo‘lgan miya sohalarining faolligi ortadi. Bunda miya sodda va takrorlanadigan kuyga “osilib” qolishi va bu orqali stress yoki charchoqdan chalg‘ishi mumkin.
Qanday kognitiv vazifalar takrorlanib qolgan kuylar bilan kurashishga yordam beradi?
Turli kognitiv vazifalar, masalan, boshqotirmalar yechish, kitob o‘qish yoki matematik hisob-kitoblar bajarish miyani chalg‘itish va takrorlanuvchi kuylarni kamaytirishga yordam beradi. Diqqat va intellektual kuch talab qiladigan vazifalarga sho‘ng‘ish miya “qurtlari”dan qutulishga yordam beradi.
Ushbu hodisani oldini olish uchun ilmiy usullar mavjudmi?
Miya “qurtlari” hodisasini oldini olishning ilmiy tasdiqlangan usullaridan biri bu “to‘ldirish usuli” bo‘lib, unda eshitish qatlamini band qilish uchun boshqa ovoz yoki kuyni faol eshitish o‘rin tutadi. “Bosh qotirish” usuli ham murakkab va diqqat talab qiladigan vazifalarga sho‘ng‘ish orqali yordam beradi.
