Qandli diabet: diqqat qaratilishi kerak bo‘lgan 12 ta alomat
Qandli diabet – eng keng tarqalgan surunkali kasalliklardan biri. Insulin yetarlicha ishlab chiqarmasligi (1-toifali diabet) yoki organizmning insulindan samarali foydalana olmasligi (2-toifali diabet) tufayli qondagi qand miqdori doimiy ravishda oshib boradigan holat.
Tasavvur qiling: dunyoda yarim milliarddan ortiq odam diabet bilan yashaydi. Sog‘liqni saqlash ko‘rsatkichlari va baholash institutining bashoratlari shuni ko‘rsatadiki, 2050-yilga kelib bu ko‘rsatkich ikki baravar ko‘payishi va milliarddan oshib ketishi mumkin.
Agar diabet belgilarini o‘z vaqtida aniqlasangiz va davolanishni boshlasangiz, jiddiy asoratlardan saqlanishingiz mumkin. Demak, quyidagi 10 ta asosiy belgini o‘zingizda kuzatsangiz, albatta, shifokor bilan maslahatlashing.
1. Tez-tez siyish
Qandli diabetning birinchi va eng ko‘zga ko‘ringan belgilaridan biri – tez-tez siyishdir. Qondagi qand darajasi ko‘tarilganda, buyraklar siydik orqali ortiqcha miqdorini chiqarishga harakat qiladi, bu esa chiqariladigan suyuqlik hajmining oshishiga olib keladi. Ko‘pincha bu alomat tunda o‘zini namoyon qilib, sizni muntazam ravishda turishga va hojatxonaga borishga majbur qiladi.
2. Doimiy chanqoqlik
Tez-tez siyish suvsizlanishga olib keladi va doimiy chanqoqlik hissini keltirib chiqaradi. Qandli diabet bilan kasallangan odamlar odatdagidan ko‘proq suv ichishni sezishlari mumkin. Shunda ham chanqoqlik yo‘qolmaydi. Ko‘p ichib, tez-tez hojatxonaga yugurasizmi? Ehtimol, shifokor sizga glyukoza testini buyuradi.
3. Tez charchash
Qonda qandning ko‘payishi, hujayralarning kerakli energiyani olish qobiliyatiga ta’sir qiladi. Bu doimiy charchoq va zaiflik hissi paydo bo‘lishiga olib keladi. Odatdagi jismoniy mashqlar bilan ham tezda charchayotganingizni sezsangiz – shifokorga tashrif buyurish haqida o‘ylang.
4. Vazn yo‘qotish
Ratsionsiz va sport bilan shug‘ullanmasdan beixtiyor vazn yo‘qotish, 1-toifali diabetning belgisi bo‘lishi mumkin. Hujayralar glyukozani o‘zlashtira olmasligi sababli organizm energiya uchun yog‘ va mushaklardan foydalanishni boshlaydi. 2-toifali diabetda bu alomat ham o‘zini namoyon qilishi mumkin, ammo unchalik aniq emas.
5. Ishtaha yuqoriligi
Doimiy ochlik hissi, diabetning yana bir yorqin alomatidir. Biror kishi odatdagidan ko‘proq ovqat yeyishi mumkin bo‘lsa-da, glyukoza so‘rilishi bilan bog‘liq muammolar tufayli tana hujayralariga energiya yetishmaydi. Bu ishtahani kuchayishiga olib keladi, chunki tana energiya yetishmovchiligini qoplashga harakat qiladi.
6. Ko‘rish yomonlashishi
Qandli diabet vaqtincha yoki doimiy ko‘rish qobiliyatining buzilishiga olib kelishi mumkin. Qondagi yuqori qand miqdori ko‘zning gavhariga ta’sir qiladi, bu esa noaniq yoki xira tasvirlarga olib keladi. Agar glyukoza nazorat qilinmasa, diabetik retinal shikastlanish xavfi yuqori bo‘ladi va natijada to‘liq ko‘rlikka aylanadi.
7. Jarohat sekin davolanishi
Kesish va yaralarni asta-sekin davolanishi, diabetning yana bir yorqin belgisidir. Shakarning yuqori darajasi immunitet tizimini buzadi va organizmning to‘qimalarni tiklash qobiliyatini pasaytiradi. Bu, ayniqsa, yuqumli jarohatlar va yaralar paydo bo‘lishi ehtimoli yuqori oyoq va uning pastki qismlarida seziladi.
8. Tez-tez infeksiyalarni yuqtirish
Qandli diabet ko‘pincha turli xil kasalliklarga moyil bo‘ladi, chunki qondagi qandning yuqoriligi, bakteriyalar va zamburug‘larning ko‘payishi uchun qulay muhit yaratadi. Masalan, diabetga chalingan ayollar, muntazam ravishda takroriy siydik yo‘llari infeksiyalari va zamburug‘larga duch kelishadi.
9. Oyoq va qo‘l uchlari uvushishi va sanchib og‘rishi
Qandli diabet tufayli asab tugunlari shikastlanishi mumkin, bu esa neyropatiyaga olib keladi. Ushbu holat qo‘l va oyoqlarda uvushish, sanchib og‘rish yoki qizib ketish hissi bilan tavsiflanadi.
Neyropatiya odatda barmoq uchidan boshlanadi va asta-sekin yuqoriga qarab tarqaladi. Agar davolanishni o‘z vaqtida boshlamasangiz, u hayot sifatini sezilarli darajada yomonlashtirishi va jiddiy asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin.
10. Teri qurishi va qichishi
Qandli diabetga chalinganlarning terisi quruq va qichishga moyil bo‘ladi. Bu, ayniqsa, oyoq, qo‘l, tirsak va tizzalarda seziladi. Bunday shikoyatlar tez-tez siyish va qon aylanishining buzilishi tufayli, suyuqlikning yo‘qolishi bilan bog‘liq. Quruq teri yoriq va yaralarga olib keladi, ularni davolash qiyin va infeksiyalar uchun qo‘shimcha xavf tug‘diradi.
11. Teridagi qora dog‘lar
Bo‘yinning burmalari, qo‘ltiqlar yoki sonlar orasidagi teri to‘qlashadi. Ular terining qolgan qismidan biroz to‘qroq ko‘rinadi va och jigarrangdan qora ranggacha turlicha bo‘ladi. Ushbu dog‘lar insulin qarshiligining dastlabki belgisi bo‘lishi va 2-toifali diabetning boshlanishi kabi tavsiflanishi mumkin.
12. Ongning susayishi
Qandli diabetga chalingan ba’zi odamlar bosh aylanishi, diqqatni jamlash muammolari va xotira buzilishini qayd etadi. Bu qondagi qandning o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lib, miyaning ishlashiga ta’sir qiladi. Ushbu o‘zgarishlar ortiqcha glyukoza bilan ham, uning me’yordan pastga tushishi bilan ham sodir bo‘lishi mumkin.
Yana bir narsani ta’kidlash kerakki, faqat yoshi kattalar diabetga chalinmaydi. Shuning uchun bu belgilarning barchasi turli yoshdagi bolalarda ham paydo bo‘lishi mumkin.
Agar sizda yoki yaqinlaringizda yuqoridagi bir nechta alomatlarni sezsangiz, maslahat uchun iloji boricha tezroq shifokor ko‘rigiga borishingizni tavsiya etamiz. Yuqori qand miqdori qanchalik tez aniqlansa, uni normallashtirish va jiddiy asoratlarning oldini olish shuncha osonroq bo‘ladi.
