Alimentni qanday hisoblash kerak: ota-onalar uchun bosqichma-bosqich ko‘rsatmalar

1-qadam: Aliment olish huquqini aniqlang

Birinchi qadam – aliment olish huquqiga ega ekanligingizni aniqlashdir. O‘zbekistonda aliment 18 yosh, shuningdek, 23 yoshgacha bo‘lgan bolalarga, agar ular kunduzgi ta’limda o‘qiyotgan bo‘lsa yoki nogironlik sababli moddiy yordamga muhtoj bo‘lsa, tayinlanishi mumkin. Shuningdek, dekret ta’tilida bo‘lgan ota-onaga yoki sog’liq sababli ishlay olmaydigan turmush o‘rtoqqa aliment tayinlanishi mumkin. 

2-qadam: Sudga murojaat qiling

Agar siz va ikkinchi ota-ona alimentlar miqdori bo‘yicha erkin ravishda kelisha olmasangiz, ularning miqdorini belgilash uchun sudga murojaat qilishingiz kerak. Buning uchun javobgar yoki da’vogar yashaydigan joydagi sudga da’vo arizasini berish zarur. Arizada ishning tomonida bo‘lganlar va talab qilinayotgan aliment miqdori haqida barcha zarur ma’lumotlar ko‘rsatilishi kerak. 

3-qadam: Ota-onaning daromadlarini aniqlash

Alimentni hisoblashning asosiy parametri – bu ota-onalarning daromadlari. Sudda barcha daromad manbalari: maosh, bonus, tadbirkorlik faoliyatidan tushum, pensiya va boshqa turdagi daromadlar hisobga olinadi. Daromadlaringizni tasdiqlovchi barcha zarur hujjatlarni, shuningdek, agar imkon bo‘lsa, ikkinchi ota-onaning daromadlarini taqdim etish muhimdir. 

4-qadam: Alimentning asosiy miqdorini hisoblash

O‘zbekistonda aliment miqdori odatda javobgar ota-onaning daromadining foizi sifatida belgilanadi. Hisoblashning asosiy normalari quyidagicha:

●       Bitta bola uchun – bir ota-ona daromadining 25% .

●       Ikkita bola uchun – bir ota-ona daromadining 33% .

●       Uch yoki undan ortiq bola uchun – bir ota-ona daromadining 50% .

Ushbu foizlar ishning aniq holatlariga, masalan, ota-onaning daromadi, bolaning ehtiyoji va boshqa qaramog‘ida bo‘lganlarning mavjudligiga qarab, sud qarori bilan oshirilishi yoki kamaytirilishi mumkin. 

5-qadam: Qo‘shimcha xarajatlar

Sud, shuningdek, sudlanuvchining ota-onasini bolaga qo‘shimcha xarajatlar, masalan, sog‘liqni saqlash, ta’lim, dam olish va boshqa katta xarajatlar bilan shug‘ullanishga majbur qilishi mumkin. Ushbu xarajatlar aliment to‘lash davrida bir martalik yoki muntazam ravishda belgilanishi mumkin.

6-qadam: Aliment to‘lash

Sud qarori chiqarilgandan so‘ng, javobgar ota-ona alimentlarni sud qarorida ko‘rsatilgan hisob raqamiga muntazam ravishda to‘lashi shart. Majburiyatlarni bajarmaslik holatida majburiy choralar: mol-mulkni musodara qilish, ish beruvchi orqali maoshdan alimentlarni ushlab qolish va boshqa jazolar qo‘llanilishi mumkin. 

7-qadam: Alimentni indeksatsiya qilish

O‘zbekistonda aliment yashash minimumi va inflyatsiya darajasini hisobga olgan holda indeksatsiya qilinadi. Bu, agar yashash narxi oshsa, aliment miqdori bir tomonning talabiga binoan qayta ko‘rib chiqilishi va oshirilishi mumkinligini anglatadi. Buning uchun sudga ariza berish zarur. 

8-qadam: Aliment to‘lashni to‘xtatish

Aliment to‘lash quyidagi voqealardan biri sodir bo‘lganda to‘xtatiladi:

●       Bola 18 yoshga to‘lganda, agar u o‘qishni davom ettirsa yoki nogiron bo‘lgan holatlardan tashqari.

●       Sudlanuvchi ota-ona vafot etganda.

●       Bola mustaqil ravishda ta’minlanganda (ishlay boshlab, turmushga chiqqanda).

9-qadam: Sud qarori ustidan shikoyat qilish

Agar aliment bo‘yicha sud qaroriga rozi bo‘lmasangiz, belgilangan muddat ichida yuqori sudga shikoyat berish huquqiga egasiz. Apellyatsion instansiya ishni qayta ko‘rib chiqib, birinchi instansiya sudining qarorini o‘zgartirishi yoki bekor qilishi mumkin.

O‘zbekistonda alimentlarni hisoblash va rasmiylashtirish – bu ehtiyotkorlik bilan yondashuv va belgilangan qoidalarga aniq amal qilishni talab qiladigan jarayon. Bosqichma-bosqich ko‘rsatmalarimiz yordamida barcha bosqichlarni osonlik bilan o‘tishingiz va bolangizga kerakli yordamni ta’minlashingiz mumkin. Muammolarga duch kelsangiz, har doim yuristlarga yoki ijtimoiy himoya organlariga murojaat qilishingiz mumkin.