Bankda omonot ochish va to‘satdan bank yopilsa, pulingizni qaytarib olish haqida bilishingiz kerak bo‘lgan narsalar. Eng ko‘p beriladigan savollarga javoblar
Oddiy qilib aytganda, bank depoziti – bu omonat pulni shartnoma asosida bankka o‘tkazish. Siz bank hisob varag‘iga ma’lum miqdorda mablag‘ kiritasiz, bank esa mablag‘larni saqlagani uchun foiz to‘laydi. O‘zbekistondagi bank omonatlari uchun eng qulay taklifni tanlashga yordam beruvchi foydali maslahatlarni jamladik.
Takliflarni taqqoslang
Avval turli banklarning takliflarini o‘rganib chiqing. Omonat shartlari haqidagi batafsil ma’lumotlarni banklarning veb-saytlarida topishingiz mumkin. Bu orqali vaqtingizni tejaysiz.
Valyutani aniqlashtiring
Bugungi kunda O‘zbekiston banklari so‘m, AQSH dollari yoki yevroda omonatlarni ochmoqda.
Omonat ochish usulini tanlang
Bankda naqd pul yoki bank kartasidan foydalangan holda depozit ochishingiz mumkin. Shu bilan birga, siz qanday qilib foiz olish va omonatni yopgandan so‘ng pulni – naqd pulda yoki karta orqali yechib olishingizni tanlashingiz mumkin.
Shuningdek, bankka tashrif buyurmasdan mobil ilova orqali omonat ochsangiz ham bo‘ladi. U orqali kartadan pul o‘tkazishingiz va foiz olishingiz ham mumkin.
Qanday muddatga omonat qo‘yishni o‘ylab ko‘ring
Bankka qancha muddatga omonat qo‘yishni aniqlashtiring. Aksariyat hollarda depozitlar 6-12 oy saqlanadi, biroq banklarda 3 oy muddatli depozitlar ham mavjud.
Omonatlar miqdoriga e’tiborli bo‘ling
Taklifni tanlashda omonatlar miqdoriga e’tibor bering. Banklar depozitlarni cheklovsiz to‘ldirishga yoki ma’lum chegaralarni belgilashga ruxsat berishi mumkin. Masalan, mobil ilova orqali omonat ochishda eng kam miqdor taqdim etiladi.
Foiz limitini tanlang
Banklar depozitlar bo‘yicha 14 dan 24% gacha turli foizlarni to‘laydi. Takliflar depozit va bank turiga bog‘liq. Shuni yodda tutingki, foiz stavkasi o‘zgarishi mumkin va omonat muddatidan oldin yopilgan taqdirda foizlar faqat ma’lum shartlarda to‘lanadi.
Foizlar qanday hisoblanishini biling
Foiz stavkalari ikki turga bo‘linadi: oddiy foiz stavkasi (nominal foiz stavkasi) va murakkab foiz stavkasi (kapitalizatsiya).
Oddiy foiz stavkasi depozit miqdoriga bog‘liq, murakkab foiz stavkasi esa depozitning asosiy miqdoriga ma’lum davrlarda (oyda bir marta, chorak yoki yilda) yig‘iladigan foizlarning qo‘shilishini anglatadi.
Omonatni qanday ko‘paytirish mumkinligidan xabador bo‘ling
Omonatni to‘ldirish shartlariga e’tibor bering. Ba’zi banklar qo‘shimcha depozitlar miqdorini va ularni amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan davrni cheklashi mumkin.
Omonat yopilishidan oldin uning bir qismini olish mumkinmi?
Omonatni yopishdan oldin bir qismini olishingiz kerak bo‘lib qolishi mumkin. Ba’zi banklar bunday shartlarni taklif qiladi, ammo cheklovlarga e’tibor berish muhim. Masalan, shartnomada quyidagilar ko‘rsatilishi mumkin:
- mablag‘larni olish vaqti;
- qisman olish soni;
- hisobda qolishi kerak bo‘lgan yoki olinishi mumkin bo‘lgan miqdor.
Omonatni muddatdan oldin yopish imkoni bormi?
Agar siz depozitni muddatdan oldin yopmoqchi bo‘lsangiz, bank hisoblangan foizlarni ushlab qolishi mumkin. Foizlar depozitni saqlashning 1 oyi yoki butun davri uchun undirilishi mumkin. Lekin foizlarni yo‘qotmaydigan holatlar ham bo‘lishi mumkin — bu shartnomada ko‘rsatiladi.
Shartnomani imzolashdan oldin diqqat bilan o‘rganing
Omonatni ochishdan oldin bank filialida yoki mobil ilovada shartnomani diqqat bilan o‘rganib chiqishni maslahat beramiz. Shartnomada quyidagilar ko‘rsatilishi lozim:
- depozit nomi;
- boshlang‘ich miqdor;
- depozitni yopish muddati va tartibi;
- qisman olish, mablag‘larni to‘ldirish va muddatdan oldin yopish shartlari;
- foizlarni hisoblash chastotasi va qoidalari.
Bankning litsenziyasi bekor qilingan taqdirda nima qilish kerak?
Bankda omonat ochishdan oldin bilishingiz kerak bo‘lgan yana bir muhim yangilik. O‘zbekistonda, agar bank litsenziyasi bekor qilingan bo‘lsa, davlat pulni to‘liq qaytarib berishni kafolatlaydi. Buning uchun maxsus Omonotlarni kafolatlash fondi yaratilgan. Biroq, shuni inobatga olingki, foizlar faqat murakkab foiz stavkasi orqali to‘lovlar amalga oshirilgan taqdirda qaytariladi.
Agar bank qayta tashkil etilgan bo‘lsa, unda omonatlarning qaytarilishiga hech kim kafolat bermaydi – omonatlar saqlanayotgan hisobvaraqlar haqiqiy bo‘lib qoladi. Xususan, quyidagi holatlarda pul qaytarilmaydi:
- omonatlar maxsus kafolat qoidalariga ega bo‘lsa;
- pul mablag‘lari bankka ishonchli boshqarish uchun o‘tkazilgan bo‘lsa;
- pul mablag‘lari provayderning hisobvaraqlarida – omonat hisobvarag‘ini o‘tkazish orqali uchinchi shaxs tomonidan boshqarilishi mumkin bo‘lgan bank depozitida bo‘lsa;
- mablag‘lar yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik bilan shug‘ullanadigan va puldan o‘z faoliyati uchun foydalanadigan jismoniy shaxslarning hisob raqamlarida bo‘lsa;
- omonatda saqlanayotgan pul mablag‘lari bank yoki uchinchi shaxslar uchun garov puli bo‘lsa;
- omonat O‘zbekiston Respublikasidan tashqarida joylashgan bank filialida bo‘lsa.
