«Ишдаги ишқ» фильми қандай суратга олинган: тасвирга олиш жараёнидан лавҳалар ва фильм ҳақида 17 та қизиқарли факт

Шу боис бугун сизларга «Ишдаги ишқ» фильми қандай суратга олингани ҳақида сўзлаб бермоқчимиз, шунингдек, ушбу машҳур фильмдан олинган қизиқарли кадрларни ҳам тақдим этамиз.

1. Ҳаммаси Эльдар Рязанов ва унинг дўсти сценарийнавис Эмил Брагинский томонидан 1971 йилда ёзилган «Ҳамкасблар» пьесасидан бошланган. Пьеса катта шов-шувга сабаб бўлиб, кўплаб театрлар репертуарига киритилган. Бундан ташқари, ушбу пьеса асосида қўйилган ҳар бир спектакль учун муаллифлар ўзларининг фоиз тўловларини олишган, натижада жуда катта сумма йиғилган.

Рязановнинг ўзи ҳам ўз песасини экранлаштириш ҳақида ўйламаган, токи у телевизорда Борис Кондратев ва Ирина Герасимова режиссёрлигида суратга олинган «Ҳамкасблар» телеспектаклини кўрмагунча. Бу спектакль айнан улар Брагинский билан ёзган песа асосида эди.

Эльдар Рязанов бу спектаклни кўриб, даҳшатга тушган. Томоша унга шу қадар истеъдодсиз ва Рязанов кўрсатмоқчи бўлган нарсадан шу қадар узоқ туюлдики, у ўз песасини шахсан ўзи экранлаштириш, яъни тўлақонли бадиий фильм суратга олишга қарор қилган.

2. Режиссёр «Ҳамкасблар» номидан дарҳол воз кечишга қарор қилди, шунинг учун у бошқа — «Раҳбар Золушка ҳақида эртак» номини ўйлаб топди. Лекин бадиий кенгашга ҳар доимгидек нимадир ёқмади, шунинг учун янги ном устида бош қотиришга тўғри келди. Натижада «Ишдаги ишқ» деган ном ўйлаб топилди ва бу ҳаммани қаноатлантирди.

3. Камтарин ёлғиз ота Анатолий Ефремович Новоселсев ролига Элдар Рязанов дарҳол Андрей Мягковни таклиф қилди, чунки у уни ҳақиқий профессионал актёр ва истеъдодли импровизатор деб ҳисобларди. Дарвоқе, фильмдаги баъзи репликалар айнан актёрнинг соф импровизацияси эди.

4. Людмила Прокофевна Калугина ролига режиссёр дарҳол Алиса Фрейндлихни олишга қарор қилди. У гўё ўз гешталтини ёпмоқчи бўлди, чунки у Алиса Фрейндлихни ўзининг аввалги «Омад зигзаги» ва «Гусарлар балладаси» фильмларида суратга олишни режалаштирган эди. Аммо турли сабабларга кўра бунинг иложи бўлмаган. Бу сафар эса ҳаммаси силлиқ кечди ва Фрейндлих иккиланмай Рязановнинг янги фильмида суратга тушишга рози бўлди.

5. Карерист Юрий Григоревич Самохвалов ролини актёр Олег Басилашвили ажойиб тарзда ижро этди. Тўғри, актёрнинг ўзи Новоселсевни ўйнамоқчи эди, лекин режиссёр уни рад этди. Суратга олиш жараёнида эса Басилашвили Самохвалов роли ўзига кўпроқ мос келишини тан олди.

Дарвоқе, «Ишдаги ишқ» фильмида Олег Басилашвили нафақат Самохваловни, балки Верочканинг эрини ҳам ўйнайди. Аниқроғи, Вера эри билан гаплашаётганда телефон трубкасида айнан Олег Басилашвилининг овозини эшитамиз. Тўғри, дастлаб эрини фильмга киритиш режалаштирилган эди, аммо бу ҳақда бироз кейинроқ.

6. Ольга Рижова роли актриса Светлана Немоляевага насиб этди. У ичида эски туйғулари қайта уйғонган аёл ролини шу қадар ажойиб тарзда ижро этдики, фильм чиққандан сўнг у жуда кўп хат олди. Хатларда томошабинлар унга ачинишди ёки оиласини унутиб, ўткинчи туйғуларга берилгани учун таъзирини беришди.

Яна шуни айтиб ўтиш керакки, Светлана Немоляева режиссёрнинг ишораси биланоқ истаган пайтда йиғлай оларди. Шу туфайли у ҳатто «Маяковка водопроводи» лақабини олган, чунки у Маяковский номидаги театрда хизмат қилар ва доим саҳнада кўз ёшларини намойиш этарди.

7. Замонавий ва модали котиба Вера образини экранда Лия Ахеджанова гавдалантирди. Энг қизиғи, «Ҳамкасблар» песасида Верочка узун оёқли сарғиш сочли қиз эди, Рязановнинг ўзи эса недандир бу образни ўзгартириб, кичкина бўйли Ахеджановани танлади.

8. Шурочка роли Римма Марковага тегиши мумкин эди, аммо охир-оқибат бу роль Людмила Ивановага насиб этди. Бу ишда унга, айниқса, унинг ҳақиқий тажрибаси ёрдам берди. Ахир, у хизмат қилаётган театрда маҳаллий қўмитанинг раиси ҳам эди, шунинг учун тўй, дафн маросими ёки бола туғилиши учун пул йиғиш унинг учун одатий ҳол эди.

9. Баъзи саҳналар фильмнинг якуний версиясидан қирқиб ташланган. Масалан, фильмга ишлаб чиқариш гимнастикаси саҳнаси кирмай қолган, унда Новоселсев Оля билан суҳбатлашган. Бунинг ўрнига бошқа эрталабки маросим — пардоз-андоз қилиш саҳнаси суратга олинган.

Шунингдек, Бубликов ва Шурочка билан боғлиқ саҳна ҳам қирқиб ташланган. Ўзининг некрологини кўрган Бубликов ундан қочиб кетаётган Шурочканинг орқасидан қувган. Шурочка ваҳимага тушиб, бўлимга югуриб кирган ва касалхонада ҳамма нарсани чалкаштириб юборишганини, фамилиядоши вафот этганини ҳаммага айтиб ҳўнграб йиғлай бошлаган. Қаҳр-ғазабга тўлган Бубликов секин-аста унинг олдига келганида, Шурочка шу заҳотиёқ: «Яшасин тирик ўртоқ Бубликов!» деб қичқирган

10. Дастлабки режага кўра, Верочканинг эри билан бир-икки телефон суҳбати билангина чекланиб қолмай, ўз сюжет чизиғи бўлиши керак эди. Сюжет бўйича, унинг эри ҳам худди ўша статистика идорасида ишлаган ва улар ўзаро муносабатларини ойдинлаштириш учун тез-тез учрашиб туришган.

Верочканинг эри ролига актёр Александр Фатюшинни танлашди. Бундан ташқари, у иштирок этган саҳналарнинг катта қисми аллақачон суратга олинган эди. Бироқ у қатнашган спектакллардан бирида ҳамкасби тасодифан бутафор найза билан актёрнинг кўзини жароҳатлади.

Александр Фатюшинни шошилинч равишда касалхонага ётқизишга тўғри келди. Касалхонада унга операция қилишди, аммо у суратга олишни давом эттира олмади. Рязанов актёр тузалиб, суратга олиш майдончасига қайтишини кутди, лекин тузалиш жараёни шунчалик чўзилиб кетдики, кутишга вақт қолмади. Шунинг учун Вера ва унинг эри ҳақидаги сюжет чизиғидан бутунлай воз кечишга мажбур бўлинди, фақатгина телефон суҳбатлари билан чекланилди, унда ҳам Олег Басилашвилининг овози ишлатилди.

Фатюшин иштирокидаги фақат айрим эпизодик саҳналаргина кадрга тушди. Масалан, «қайта тирилган» Бубликовни биринчи бўлиб айнан у кўрган эди.

11. «Табиатда ёмон об-ҳаво йўқ» қўшиғини Эльдар Рязановнинг ўзи ёзган. Бироқ у ўз муаллифлигини ҳамкасбларидан яширишга қарор қилди. Фильмга мусиқа ёзган бастакор Андрей Петровга эса бу инглиз шоири Уилям Блейкнинг шеъри таржимаси эканлигини айтди.

12. Яна бир ўзига хос «актёр» деб Новоселсев кўтариб юрган қанотли бронза отни аташ мумкин. Бу «қанотли от» «Персей ва Пегас» ҳайкалининг нусхасидир.

Бу ҳайкал «Ширли-Мирли», «Менинг меҳрибон ва мулойим ҳайвончам», «Баҳорнинг 17 лаҳзаси» ва албатта «Олмос қўл» каби машҳур фильмларда кўзга ташланади. Эслатиб ўтаман, Семён Семёнич худди шундай отни излаган эди, фақат қанотсизини.

Айтганча, Андрей Мягков ҳайкал қўлида тутиб турганида зўриқаётганини тасвирлар экан, аслида ҳеч қандай актёрлик қилмаган. Чунки бу ҳайкал унчалик енгил эмас, унинг оғирлиги 20 килограммни ташкил қилади.

Яна бир қизиқ ҳолат, сценарий бўйича Новоселсев отни столга қўйиши ва шу билан тугаши керак эди. Аммо стол чиндан ҳам бардош беролмади ва актёр пегас билан бирга қулаб тушди. Шундан сўнг импровизация бошланди, Рязанов эса уни сақлаб қолишга қарор қилди, чунки у ҳақиқатан ҳам қизиқарли чиқди.

13. Сюжет бўйича Самохваловнинг «Волга»си бўлган ва уни ўзи бошқарган. Муаммо шунда эдики, актёр Олег Басилашвилининг ўзи автомобиль ҳайдашни билмасди. Шунинг учун у кадр учун озгина бўлса ҳам юриш мақсадида шошилинч тарзда ҳайдашни ўрганишга мажбур бўлди.

Лекин шу пайт нохуш ҳодиса юз берди. Олег Басилашвили ҳаракатни бошлаб, тасодифан педалларни адаштириб юборди ва Союзпечат дўкончасига бориб урилди. Бунинг сабаби унинг олдида кадрга тушиб қолган икки қизнинг пайдо бўлиши эди. Яхшиямки, ҳеч ким жароҳатланмади.

«Дубллардан бирида ҳайдаб кетяпман, ҳаммаси жойида. Камера кўринишини кўриб, унга қараб йўл оламан, камера эса дўкончада турибди. Тўсатдан олдимда кадрга тушиб қолган иккита беғам аҳмоқ пайдо бўлади. Ваҳимага тушиб, тормоз ўрнига газни босиб юбораман. Бу янги ҳайдовчининг одатий хатоси. Худога шукрки, улар икки томонга қочиб қолишди, мен эса «Союзпечат» дўкончасига ва у ерда турган камерага урилиб, тушундимки: энди гонорар олмайман» (Олег Басилашвили).

Айтганча, «Афоня» фильми суратга олинаётганда Савелий Крамаров ҳам тракторни бошқара олмай, электр узатиш линияси устунига бориб урилган эди.

14. Суратга олиш майдонидаги энг қимматбаҳо жиҳоз Калугинанинг хонасида турган Венгрия терминали (чамаси «Видеотон ВТ340») эди. Ҳар куни бу машина Марказий статистика бошқармасидан суратга олиш майдонига олиб келинарди ва суратга олиш куни охирида қайтариб олиб кетиларди.

Бундай терминал жуда қиммат турарди (440 минг рубль), бу пулга бир нечта ўнлаб «Жигули» автомобилини сотиб олиш мумкин эди. Шунинг учун уни шикастланишдан ёки ўғирланишдан сақлаш мақсадида унга жуда эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлишга тўғри келарди.

15. Андрей Мягковга Самохваловга тарсаки бериш саҳнаси жуда қийин бўлди. Мягков доимо ҳаддан ошиб кетишдан қўрққани сабабли, режиссёр ва Басилашвилининг ўзи уни кучлироқ уришни сўрашига қарамай, унинг тарсакилари жуда енгил чиқарди.

Охир-оқибат Мягков ўзини қўлга олди ва Басилашвилига шундай «кучли» тарсаки туширдики, унинг «кўзидан ўт чиқиб кетди». Рязанов мамнун бўлди ва айнан шу кадр фильмнинг якуний версиясига киритилди.

16. «Ишдаги ишқ» фильми биринчи намойиш йилида совет кинопрокатининг мутлақ ҳитига айланди. Биринчи йили уни 58,4 миллион томошабин томоша қилди.

17. ХХI асрнинг 2000-2010 йилларида киноижодкорлар эски совет фильмларига ремейклар тайёрлай бошлади. «Ишдаги ишқ» ҳам бундан мустасно бўлмади. Ремейкнинг ўзи 2011 йилда чиқарилди ва унда Владимир Зеленский ҳамда Светлана Ходченкова бош ролларни ижро этишди.

Актриса Алиса Фрейндлих эса бир суҳбатда бу ремейкни ҳеч қачон кўрмаганини ва кўрмоқчи ҳам эмаслигини айтди, чунки у ерда ўзи қабул қила олмайдиган кўплаб ўзгаришлар бўлишини тушунади.