Ҳар бир инсон ўқиши керак бўлган 35 та бадиий китоблар. «Гамлет» дан «Гарри Поттер» гача

Гарри Поттер ва файласуф тоши – Ж.К. Роулинг

Бу ёзувчи Роулингнинг Гарри Поттернинг саргузаштлари ҳақидаги сеҳрли сериалнинг биринчи китоби бўлади. Унда китобхон илк бор сеҳрли дунё, Ҳогуартс мактаби ҳамда дўстлари Рон ва Гермиона билан танишади, шунингдек, душмани Волдеморт билан учрашади. Китоб шинавандалари ва танқидчиларнинг фикрига кўра бу болалар учун энг яхши китоблардан биридир.

Узуклар ҳукмдори – Ж. Толкин

Роулинг адабиётга келишидан анча олдин Толкинни машҳур қилган яна бир машҳур фантастик китоб. Асарда Ўрта Ер дунёси, Бутун оламга ҳукмдорлик қилишга имкон берадиган узук учун кураш, элфлар, гномлар ва сеҳргарлар мавжуд бўлиб, буларнинг барчасининг марказида эса Шир Билбо Беггинслик ҳоббит туради. У узукни йўқ қилиб, ҳаммани ёвузликдан қутқариши керак.

Мазахчини ўлдириш – Ҳарпер Ли

Бу абадий мавзулар –  инсон ва XX асрнинг жамоавий онги ҳақидаги бадиий жанрнинг классикасидир. Бош қаҳрамонлар иккиюзламачилик, ирқий стереотиплар ва нафратга дуч келишади. Бу ёмонликларни эса фақат адолат туйғуси ёрдами билан – муҳаббат мағлуб эта олади.

Ғурур ва адоват – Жейн Остин

Ҳар бир ўсмир ўқиши керак бўлган инглиз бадиий адабиётининг дурдона асарларидан бири. Китобнинг сюжети Беннетлар оиласининг ҳаёти, шунингдек, уларнинг беш қизи атрофида бўлади. Асосий қаҳрамон – Элизавета жуда ақлли ва мағрур бўлиб, муҳаббатга умуман бўй сўнишни хоҳламайди. Аммо сирли жаноб Дарсини учратганда ҳаммаси бошқача тус олади.

Буюк Гетсби – Ф. Скотт Фицджералд

Леонардо ДиКаприо иштирокидаги фильмга асосланган ушбу роман 50 йилларда чоп этилган бўлса-да, ҳали ҳам янги авлод қизиқиб ўқийдиган асар ҳисобланади. Ҳаёти узлуксиз базмлардан иборат бўлган миллионер Гетсбининг ҳикояси илк дақиқаларданоқ ўзига ром этади. Чунки бунинг ортида сир, оғриқ ҳамда ўз мақоми ва «Америкалик орзусиъни йўқотмаган ҳолда биринчи муҳаббатининг илтифотини қайтариш истаги яширинган.

1984 – Жорж Оруэлл

Оруэлл ўз китобида кўрсатган диктаторлик ва ғамгин дунё – одамларнинг чексиз қўрқуви ва уларнинг ҳаётини назорат қилиш – сизни биринчи дақиқаларданоқ ўзига жалб қилиб, ўйлантириб қўяди. Қонунчилик даражасида эркинлик ва муҳаббат тақиқланадиган дунёда қандай яшаш мумкин? Ҳар бир инсон ўқиши керак бўлган энг кучли китоблардан бири.

Фаренгейт бўйича 451 градус – Рей Бредбери

Бу китоб Оруэллнинг «1984» асари билан тенглаштирилгани бекорга эмас. Барча ёзма нашрлар ва китоблар олов билан йўқ қилинадиган Ғарб жамиятининг оммавий ахборот воситаларига боғлиқлиги тўғрисидаги антиутопия. Айтганча, 451 даража – айнан қоғознинг ёнадиган ҳароратидир.

Жейн Эйр – Шарлотта Бронте

Роман барча замонларнинг энг ғайриоддий, маънавий ва кучли қаҳрамони – Жейн Эйр ҳақида. Асарда сиз кундалик ҳаётимизда тинимсиз учрайдиган муҳаббат, йўқотиш, хиёнат, танловлар ҳақидаги саволларга жавоб топасиз.

Жавдарзордаги халоскор – Ж. Селинжер

Бир нафасда ўқилиб, аммо ўз мантиқи чуқурлиги ва аҳамиятини йўқотмайдиган яна бир ўқилиши шарт бўлган китоб. Селинжернинг энг яхши ушбу романи ўсмирлар тилида ёзилган бўлиб, ҳаётнинг маъноси ҳақидаги мавзуни кўтаради ва ўзликни англашга ёрдам беради. Китобни ўқиётганда гўё унинг асосий қаҳрамони Ҳолден билан биргаликда ўсаётгандек туюлади.

Ғазаб шингиллари – Жон Стейнбек

Ўз «оилавий макониъни тарк этиб, бошқа юртда қайта ҳаёт бошлашга мажбур бўлган америкалик оила ҳақидаги машҳур роман. Ва буларнинг барчаси АҚШдаги Буюк Депрессия манзарасида тасвирланган. Ишчи синфининг кураши, бойлар ва ҳокимиятнинг ноҳақлиги, шунингдек ҳақиқий ёлғон – қаҳрамонлар қийинчиликларни муносиб равишда бошдан кечира олишадими?

Ромео ва Жулетта – Уилям Шекспир

Энг яхши китоблар танловида Шекспирнинг бир-бирига адоватда бўлган икки оила – Монтеккилар ва Капулеттилар фарзандлари ўртасидаги ҳеч ким томонидан қўллаб-қувватламайдиган муҳаббати ҳақидаги машҳур фожиасини киритмасликнинг иложи йўқ. Асарда бахтли якун бўлмаслигини билсак-да, қабрга қадар бўлган муҳаббат мавжудлигини тушуниш учун ҳам ўқишга арзийди.

Галактика учун оташин кўрсатма – Дуглас Адамс

Коинот осон нарса эмас, унинг ишлари эса дунёни 360 даражага ўзгартириши мумкин. Буларнинг барчаси ҳаётнинг маъноси 42 рақамида бўлгани учун – кам ҳам кўп ҳам эмас.

Алиса мўъжизалар мамлакатида – Люис Керролл

Нафақат ҳар бир бола, балки катталар томонидан ҳам ўқилиши керак бўлган китоб. Бу бизнинг тасаввуримизнинг қанчалар кучли эканлигини кўрсатиб, ижодкорликни ривожлантиради ва яхшигина илҳомлантиради. Шунинг учун асардаги каби қуён инига шўнғиб, Алисанинг саргузаштлари томон олға!

Баландликлар – Эмили Бронте

Бронтенинг готик бадиий романини йилнинг исталган фаслида, аммо айниқса кузда ўқиш жуда мароқли. Асарда бош қаҳрамонларни ҳатто бир дақиқага ҳам тинч қўймайдиган сирли хонадон, тақиқланган муҳаббат, илоҳий ҳодисалар ва ўтмишнинг сирлари бор.

Жиноят ва жазо – Фёдор Достоевский

Кўплаб тилларга таржима қилинган рус ёзувчисининг китоби ҳали ҳам «must read» бўлган рўйхатда қолмоқда. Қаҳрамоннинг ўз тақдирига шубҳа туғдирадиган, ахлоқ ва виждонга оид саволлар туғдирадиган жиноят билан боғлиқ қизиқарли фитна ҳақидаги асар сизни бефарқ қолдирмаслиги аниқ.

Кўнгил айниш – Жан-Пол Сартр

Ҳаётнинг асл маъносини англаб, барча орзу қиладиган ички эркинликка кишансиз эришмоқчи бўлсангиз, бу роман айнан сиз учун. Муаллиф саҳифалардан китобхонни кузатаётгандек туюлиб, айни дамда бўлаётган воқеаларнинг қанчалик бемаънилигини ҳис қилганингизда, ўзингиз ва дунёни англай олмай эшитилаётган бўшлиқнинг жарангидан ички зиддиятларни келтириб чиқаради ва «кўнгил айниш» аломатларини пайдо қилади.

5-рақамли қушхона – Курт Воннегут

Ушбу романда Воннегут китобхонни Биллй Пилгрим билан сафарга жўнатиб, даҳшатли давр – Иккинчи жаҳон уруши воқеаларига гувоҳ бўлишга ёрдам беради. Аммо огоҳлантирамиз, бу гарчи энг яхши китоб бўлса-да, асаби бўш одамлар учун эмас.

Фауст – Ёханн Волфганг фон Гёте

Одам шайтон билан шартнома тузса нима бўлади? Ёвуз руҳ кўнгли совуган одамни ўликлар салтанатига олиб кетиш қўлидан келадими ёки инсоннинг қалб чироғи ёвузликдан устун келадими? Гёте буни билиб олишни таклиф қилади.

Уста ва Маргарита – Михаил Булгаков

Булгаковнинг романи 2024 йилда шу номли рус филми премьерасидан сўнг яна трендга айланди ва китобсеварларни китоб дўконига бориб яна шу китобни харид қилишга ундади. Ушбу асар ҳазилакам, ёрқин ва фалсафий, шунингдек, сюжетдаги турли хил воқеликлар туфайли кўп қирралидир. Уларнинг ҳар бири қатъий амал қилгувчи нарса – ҳақиқатдир.

Гамлет – Уилям Шекспир

Энг яхши китобларнинг деярли ҳар бир танлови айнан шу асар билан бошланади. Шекспирнинг яна бир муҳаббат ҳикоялари ва оилавий хиёнат ҳақидаги асари. Барча қаҳрамонлар бир-бири билан чамбарчас боғлиқ бўлади, улар барча қинғир ишларда бир-бирини айблаб, ҳақиқий спекатакл ўйнашади. Сюжет «Тахтлар ўйиниъга ўхшайди.

Дориана Грей портрети – Оскар Уайлд

Жаҳон адабиётининг энг яхши китобларидан бири бўлиб, унинг чиқарилиши катта шов-шув билан бўлган. Танқидчилар бу асарни ахлоқсиз деб аташганига қарамай, китобхонларга эса жуда маъқул келган. Унда ҳаётнинг моҳияти, ўз хатти-ҳаракатларига масъул бўлишнинг аҳамияти, гўзалликнинг буюклиги ва гуноҳ ҳақида айтиб ўтилган. Романнинг асосий қаҳрамони нарсисистик шахсияти бузилган одам, ўша даврда бундай термин мавжуд бўлмаган бўлса-да, уни шундай таърифлаш мумкин.

Париждаги Биби Марям ибодатхонаси – Виктор Ҳуго

Париж марказидаги ёдгорликни машҳур қилган энг қизиқарли тарихий романлардан бири. Аслида Гюгонинг мақсади ҳам шу эди, чунки ўша пайтда Нотр Дамни бузиб ташламоқчи бўлишганди. Натижада эса биз ҳар бир киши ўқиши керак бўлган ажойиб китобга эга бўлдик. Асарда ёрқин персонажлар – Эсмералда, Квазимодо, маккор руҳоний ва, албатта, асосий қаҳрамон – ибодатхонанинг ўзи ҳақидаги сюжет ёритиб берилган.

Молиячи – Теодор Драйзер

Драйзернинг машҳур трилогиясининг биринчи қисми Лондонда, шунингдек, Чикагода ерости жамоат транспорти тизимини яратишга катта ҳисса қўшган америкалик миллионернинг ҳаёти ҳақида ҳикоядан иборат. Асосий қаҳрамон оддий оиладан келиб чиққан, аммо ўзининг меҳнати, метин иродаси ва қатъиятлиги туфайли катта пул дунёсига тушиб қолган инсондир.

Дон Кихот – Мигел де Сервантес

Бу шунчаки ҳамма ўқиши керак бўлган китоб эмас, балки дунёнинг барча тилларига таржима қилинган барча замонларнинг энг буюк романидир. Ушбу рицарь, унинг саргузаштлари ва жасоратлари ҳақидаги асар кўплаб сериаллар ва фильмлар учун асос бўлди. Унинг персонажлари Дон Кихот, Санчо Панс ва бошқаларнинг исмлари ҳақиқий турдош исмларга айланишди.

Ажиб янги дунё – Олдос Ҳаксли

Генетик жиҳатдан бир мақсад – фойдаланиш учун ишлаб чиқилган жамият ҳақидаги ўткир маъноли антиутопик асардир. Сюжет марказида эса ҳаммасини фош қилмоқчи бўлган Ёввойи Жон исмли қаҳрамоннинг фожиали ҳикояси тасвирланган.

Чивинлар ҳукмдори – Уилям Голдинг

Ушбу китоб тақдир тақазоси билан одам яшамайдиган оролга тушиб қолган болалар ҳақида бўлиб, ўзига тортар ва баъзан даҳшатли ҳикояларга бойдир. Бунинг ҳаммасининг сабаби эса уруш ўйинига берилиб кетиб, бу дунёнинг барча шафқатсизликларини ўзлаштирган болалардир. У ҳали ҳам сақлаб қолиш мумкин бўлган инсон қалбининг маъносизлиги ҳақида ўйлашга ундайдиган китоб.

Шамолларда қолган ҳисларим – Маргарет Митчелл

Фуқаролар уруши фонида шахснинг шаклланиши ва улғайиши ҳақидаги машҳур роман. Ҳикоянинг марказида эрка Скарлет Ўҳара туради. У тақдирнинг барча зарбаларидан омон қолиши, ўзини қайта тарбиялаб, ҳақиқий муҳаббат нималигини ўрганиши керак бўлади. Айтганча, ушбу китоб Пулицер мукофоти совриндори ҳамдир.

Ёлғизликнинг юз йили – Габриэл Гарсиа Маркес

Асар чакалакзорда йўқолган шаҳарнинг ва сеҳр билан шуғулланиш одатий ҳол бўлган Буэндиялар оиласи ҳақидаги шеърий ва баъзан ғалати ҳикоясидир. Унинг сюжети шунчалик ажойиб ва ўзига тортадиган-ки, сизни қайта-қайта ўқишга ундайди. Қаҳрамонлари: гуноҳкорлар, инқилобчилар, худони танимас гўзал аёллар ва бошқалар.

Бутазорда куйловчилар – Колин Маккалоу

Америка адабиётининг «олтин фондига киритилган китоб бўлиб, соатлаб йиғлаб ўқишингиз (ёки ҳеч бўлмаганда хўрсиниб) мумкин бўлган романлардан бири. Севги, самимият, қувонч, эҳтирос ва қалбни эзадиган оғриқ. Ҳақиқий романтик қўлланма, уни бошқача таърифлаб бўлмайди.

Ғарбий фронтда ўзгариш йўқ – Эриҳ Мария Ремарк

Ушбу китоб бир неча марта Биринчи жаҳон уруши ҳақидаги энг яхши асар деб номланган, ахир немис муаллифининг фалсафаси бутунлай ўзгача, ҳатто аскарнинг фалсафаси билан ёзилган эди. Ремарк маълумотларига кўра, уруш нафақат қаҳрамонликнинг тимсоли, балки «йўқотилган» авлод фожиаси сифатида қабул қилинади.

Уч мушкетёр – Александр Дюма

Ғайратли Дартанян ва унинг содиқ мушкетёр дўстлари – Атос, Портос ва Арамис ҳақидаги саргузаштли ушбу роман садоқат, жасурлик ва, албатта, дўстликнинг ҳақиқий рамзидир. Демак, у муҳим қадриятларни шакллантиради. «Ҳамма бир киши учун, бир киши ҳамма учун».

Том Сойернинг саргузаштлари – Марк Твен

Вилоятлардан келган ўғил болаларнинг шўхликлари кутилмаганда бир неча асрлар давомида қўлланма китобга айланди. Эҳтимол, ёзувчи Твен тилининг самимийлиги ва хилма-хил ҳикоялар туфайли: персонажлар севиб қолишади, сирларни ошкор қилишади, уйдан қочиб, қароқчи бўлишни орзу қилишади. Шуниси қизиқки, кўпчилик бу китобни турли ёшда қайта ўқишга тайёр.

Бошсиз чавандоз – Майн Рид

XIX аср ўрталарида содир этилган сирли жиноят ҳақидаги саргузаштли роман китобхонни биринчидан сўнгги саҳифагача бутун диққат-эътиборини тортади. Фақат тунда пайдо бўладиган ва Техаснинг барча аҳолисини қўрқитадиган Бошсиз чавандоз арвоҳлар ва иблис ҳақидаги ҳикояларнинг ҳақиқийлигига ишонтиради. Хўш, у аслида ким? Буни охирида билиб оламиз.

Moby Dik ёки оқ кит – Герман Мелвилл

Роман марказида балиқ овлаш кемасининг жасур капитани билан дунёнинг ҳақиқий ёвуз жонзоти деб тасвирланадиган улкан оқ балиқ ўртасидаги тўқнашувдир. Айтганча, «Пекод» кемасининг экипажи ҳали ҳам китобхонлар томонидан ҳаёт океанида айланиб юриб, тақдир ва ёвуз кучларга қарши турадиган инсоният рамзи сифатида қабул қилинади.