Ҳосилни баҳоргача қандай сақлаш мумкин: батафсил қўлланма

Нега ҳосилни тўғри сақлаш муҳим? 

Ҳосилни тўғри сақлаш унинг яроқлилик муддатини узайтириш, озиқ-овқат моддалари ва таъмини сақлаб қолишга ёрдам беради. Нотўғри сақлаш чириш, таъми ва озиқлантирувчи қийматини йўқотишга, шунингдек, зарарли моғор ҳосил бўлишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун сақлашнинг асосий тамойилларини билиш ва тавсияларга амал қилиш муҳимдир.

Ҳосилни сақлашнинг асосий тамойиллари

1.  Сақлашга тайёрлаш 

Биринчи ва муҳим қадам — ҳосилни сақлашга тўғри тайёрлаш. Бу саралаш, тозалаш ҳамда сабзавотлар ва меваларни дастлабки қайта ишлашни ўз ичига олади: 

•  Саралаш: шикастланган ва бузилган меваларни олиб ташланг, чунки улар чириш манбаи бўлиши мумкин. 

•  Тозалаш: сабзавот ва меваларни яхшилаб ювинг, ифлосликлар ва ер қолдиқларини олиб ташланг. 

•  Қуритиш: сақлашдан олдин маҳсулотларни очиқ ҳавода қуритинг, шунда улар қуруқ ва тоза бўлади.

2.  Тўғри сақлаш жойи 

Тўғри сақлаш жойини танлаш маҳсулот турига боғлиқ: 

•  Подвал ёки ертўла: картошка, сабзи, лавлаги, олма ва карамни сақлаш учун жуда мос келади. 

•  Совутгич: кўкатлар, янги резаворлар ва мевалар, баъзи сабзавотлар учун мос. 

•  Музлатгич: резаворлар, сабзавотлар, мевалар ва кўкатларни узоқ муддат сақлаш учун идеал.

3.  Ҳарорат ва намлик 

Оптимал ҳарорат ва намлик шароитлари муваффақиятли сақлашнинг асосий омиллари ҳисобланади: 

•  Ҳарорат: Кўпгина илдизмевалар (картошка, сабзи, лавлаги) +2 дан +4°C гача бўлган ҳароратда яхши сақланади. Мевалар ва резаворлар (олма, нок) эса 0 дан +2°C гача бўлган ҳароратда яхши сақланади. 

•  Намлик: Тўғри намлик даражасини сақлаш қуриб қолиш ва чиришнинг олдини олишга ёрдам беради. Сабзавотлар тахминан 85-95%, мевалар эса 90% намлик талаб қилади.

Сабзавотлар ва меваларни сақлаш усуллари

Картошка 

Сақлаш ҳарорати: +2...+4°C. 

Намлик: 85-90%. 

Сақлаш усули: Картошкани қоронғи, яхши шамоллатиладиган жойда ёйиб қўйинг. Яхши материаллардан қилинган қутилар ёки халталардан фойдаланинг. Нур тушишидан сақланинг, чунки бу ўсимта пайдо бўлишига ва туганакларнинг яшил бўлиб қолишига олиб келади.

Сабзи ва лавлаги 

Сақлаш ҳарорати: +1...+3°C. 

Намлик: 90-95%. 

Сақлаш усули: Сабзавотларни қум ёки қум ва опилка аралашмасида сақлаш мумкин. Баргларни мева даражасида кесиб олинг, бу намликнинг буғланишини камайтиради.

Карам 

Сақлаш ҳарорати: 0...+2°C. 

Намлик: 85-90%. 

Сақлаш усули: Карамни яхшиси кўчати билан осиб қўйиш ёки қутиларга жойлаштириш керак. Шикастланган баргларни текшириб, олиб ташлаб туринг.

Олма ва нок 

Сақлаш ҳарорати: 0...+2°C. 

Намлик: 90-95%. 

Сақлаш усули: Олма ва нокларни қутилар ёки токчаларда бир-икки қаторда ёйиб қўйиш мумкин. Шикастланишни олдини олиш учун юмшоқ мато ёки қоғоз билан ёпинг. Меваларни мунтазам равишда чириб кетганини текшириб туринг.

Пиёз ва саримсоқ 

Сақлаш ҳарорати: +1...+3°C. 

Намлик: тахминан 60-70%. 

Сақлаш усули: Пиёз ва саримсоқ қоронғи, салқин жойда тўр халталарда ёки боғламларда осиб сақланиши мумкин. Уларни вақти-вақти билан яхши шамоллатиш муҳимдир.

Кўкатлар ва ўсимликлар 

Сақлаш ҳарорати: 0...+4°C. 

Музлатиш усули: Кўкатларни музлатгичда нам қоғозга ўраб, пластик пакетга солиб сақлаш мумкин. Узоқ муддат сақлаш учун кўкатларни майда тўғраб, пакет ёки контейнерларга солиб музлатиб қўйиш яхшироқдир.

Консервация ва қуритиш

Консервация 

Консервация — сабзавотлар ва меваларнинг таъми ва фойдали хусусиятларини узоқ вақт сақлаб қолишнинг энг яхши усулларидан биридир. Консервациянинг асосий усуллари:

Тузланган ва маринадланган сабзавотлар: бодринг, помидор, карам. Компотлар ва мурабболар: резаворлар ва мевалардан тайёрланади. 

Лечо ва аджика.

Қуритиш 

Қуритиш олма, нок, резаворлар, кўкатлар ва сабзавотлар учун жуда мос келади. Маҳсулотларни қуритишга тўғри тайёрлаш муҳим — яхшилаб ювиш, майда бўлакларга бўлиш ва махсус қуритгичда ёки қуёшда қуритиш лозим.

Ҳосилни баҳоргача тўғри сақлаш диққатли ёндашувни ва баъзи қоидаларга риоя қилишни талаб қилади. 

Маҳсулот турига қараб мос усулни танлаш, тўғри тайёрлаш ва сақлаш шароитлари ҳосилингизни узоқ вақт янги ва мазали ҳолда сақлаб қолишга ёрдам беради. 

Меҳнатингиз меваларидан йил бўйи баҳраманд бўлинг ва маҳсулотларнинг бузилишини олдини олиш учун уларни вақти-вақти билан текшириб туринг.