TikTok blogeri yangi challenj boshladi va zumerlarni tejashga o‘rgatmoqda. “Xaridlarsiz yil” nima ekanini tushuntiramiz

No Buy 2025 nima va bu trend qayerdan paydo bo‘ldi?

Avvalo, No Buy 2025 — “Xaridsiz yil” degani. Bu trendni TikTok blogeri Miya Uestrap (@miawestrap) 2023-yil dekabrida o‘ylab topgan. Qiz bir yil davomida o‘zini moliyaviy jihatdan nazorat qilishga qaror qildi: “takeaway” qahva, nosog‘lom ovqatlar, pullik obunalar va boshqa mayda, lekin muntazam xarajatlarsiz yashashga harakat qildi. Bularning barchasi — moliyaviy odatlarini tahlil qilish va “qora kun” uchun tejash maqsadida qilindi.

Miya yiliga 24-35 ming funt daromad topsa ham, pulning qayerga ketayotgani noma’lum edi — hamda u buni o‘zgartirishga qaror qildi va bunga erishdi.

2025-yil boshida Mia natijalarni e’lon qildi: u yil davomida 7700 funt tejashga muvaffaq bo‘lgan. Ko‘plab obunachilar bundan ilhomlanib, o‘zlari ham shu “moliyaviy hushyorlik” marafoniga qo‘shilishgan.

Miya o‘z amaliyotini 2025-yilda ham davom ettirdi va obunachilarni ham challenjga qo‘shilishga taklif qildi. Ammo ular quyidagi shartlarga rozi bo‘lishlari kerak edi:

• Gigiyena vositalari va kiyim-kechakni faqat eski narsalar butunlay eskirgach sotib olish
• O‘zi bilan olib ketiladigan qahva, choy va boshqa ichimliklardan voz kechish
• Ovqatni faqat uyda tayyorlash, yetkazib berish xizmatlaridan foydalanmaslik
• Tayyor ovqat to‘plamlarini (masalan, sendvich, somsa, bento) xarid qilmaslik
• Uy uchun dekoratsiya buyumlari sotib olmaslik
• Kitob xarid qilmaslik (agar kutubxonada bo‘lsa, o‘sha yerda o‘qish)
• Kosmetika mahsulotlariga pul sarflamaslik

Xaridsiz yilni qanday o‘tkazish mumkin? No Buy tizimiga amal qilganlarning layfxaklari:

1. Xarajatlaringizni tahlil qiling

“Pul — dushman emas, balki ittifoqchi”, — deydi Miya. Birinchi qadam — oxirgi oylardagi bank harajatlaringizni tahlil qilishdan boshlang. Keraksiz obunalardan voz kechib, u bir oyda bir necha yuz funt tejagan.

2. Bor narsangizni baholang

@thestyleaudit taxallusli Hannaning aytishicha, u 1 yil davomida yangi kiyim sotib olmagan. “Avvallari shkafim bo‘shdek tuyulardi. Endi esa u to‘la ekanini ko‘ryapman”, — deydi u. Bu yondashuvni kitoblar, o‘yinlar va boshqa buyumlar uchun ham qo‘llash mumkin.

3. Uydan och chiqmang

Bu impulsiv xaridlarning universal oldini olish usuli. Jurnalist Halima Jibril shunday deydi: “Kun davomida hech nima sotib olmasam, o‘zimni go‘yo iste’molchilarning burchini bajarmagandek his qilaman”.

4. Real reja tuzing

No Buy’ning asosiy g‘oyasi — o‘zini qiynash emas, balki onglilik. Agar Netflix sizga xursandlik keltirsa yoki Yandex Go vaqtni tejasa — ulardan voz kechish shart emas. Har kim bu tizimni o‘z hayotiga moslashtirishi kerak.

5. Low-buy ro‘yxati tuzing

To‘liq taqiq emas, balki chegaralangan ruxsat bilan xarid qilish. Uchta kategoriya bo‘lishi mumkin:

Qizil ro‘yxat — to‘liq taqiq (gazli ichimlik, saqich, “takeaway” qahva)

Sariq ro‘yxat — ruxsat etiladi, ammo sharti bilan (masalan: kino — lekin popkornsiz)

Yashil ro‘yxat — hech qanday cheklovlarsiz ruxsat beriladi (dori-darmon, tibbiy ko‘rik, asosiy oziq-ovqatlar)

6. Muvozanat — muvaffaqiyat kaliti

Bloger Elisiya Berman o‘z rejasiga nafaqat taqiqlarni, balki ayrim ruxsatlarni ham kiritgan — masalan, manikyur.

“Kichik yengilliklar umumiy cheklovlarga rioya qilishga yordam beradi,” — deydi u.

8. Xatolar uchun o‘zingizni ayblamang

Impulsiv xaridlar yuz berishi mumkin. Miya bir safar ilgari rad etgan kiyimni sotib olganini tan oladi. Muhimi — ongli yondashuv: agar buyum kerakli va foydali bo‘lsa, bu muvaffaqiyatsizlik emas.

“Keraksiz xarajatlarsiz bir kun o‘tkazish — hech narsa qilmaslikdan yaxshiroq”, — deydi u. Xatolik — butun niyatdan voz kechish uchun bahona emas. Muhimi — o‘zgarishga intilish.