Fattoh Shodiyev: oilasi, boyligi va biografiyasi. Xayolparast insondan milliarder va Belgiya fuqarosigacha bo‘lgan yo‘li
Fattoh Shodiyev – o‘zbek tadbirkori, dunyodagi eng boy insonlardan biri hamda ta’lim va strategik ko‘nikmalar muvaffaqiyatga eltishi mumkinligini isbotlagan yorqin namuna. Qozog‘istonda yirik aktivlarga egalik qiluvchi o‘zbek oligarxi allaqachon Belgiya fuqarosiga aylangan va xayriya faoliyati tufayli tan olingan. Biroq uning biografiyasi ham muammosiz emas. Yuridik muammolar va offshor muvaffaqiyatsizliklari – Shodiyev shaxsi atrofidagi savollarni oshiradi.
Fattoh Shodiyev: tarjimai holi
Tug‘ilgan sanasi: 1953-yil 15-aprel
Burji: Buzoq
Tug‘ilgan joyi: Jizzax
Shodiyevning bolalik yillari haqida ko‘p narsa ma’lum emas, chunki u oilaviy sirlarini ehtiyotkorlik bilan yashiradi. Uning otasi, Jizzaxda hurmatli inson bo‘lgan rahbar, Fattohga juda yaqin bo‘lgan. Shuningdek, u 6 aka-uka bilan katta bo‘lgan.
2018-yilning noyabrida Shodiyevning otasi vafot etdi, va tadbirkor uni “orzu-havas bilan yashagan bolani milliarder erkakka aylantirgan inson” sifatida esladi.
Maktabni a’lo baholarga tamomlagach, Fattoh Moskva davlat xalqaro munosabatlar institutiga (MGIMO) huquq va yapon tilini o‘rganish uchun o‘qishga kirdi. Siyosatshunoslik bo‘yicha doktorlik darajasiga ega bo‘lib, u Rossiya-Yaponiya savdo aloqalari bo‘yicha mutaxassis hisoblanadi.
Avvalo, Shodiyev “Eurasian Natural Resources Corporation” (ENRC), hozirda “Eurasian Resources Group” (ERG) nomi bilan mashhur bo‘lgan kompaniyaning asoschilaridan biri sifatida tanilgan.
Fattoh Shodiyev boyligiga qanday erishgan?
Shodiyev sobiq ittifoq qulaganidan so‘ng, Aleksandr Mashkevich va Alijon Ibrohimov bilan birgalikda Qozog‘istondagi minerallar va gaz sohasidagi aktivlarni sotib oldi. Aynan shu qadam tadbirkorlarning karyerasida burilish nuqtasiga aylanib, ularni ENRCni yaratishga olib keldi. Kompaniya Londondagi fond birjasida ro‘yxatdan o‘tgan va FTSE 100 tarkibiga kirgan. Bu esa Shodiyev va uning sheriklarining boyligini bir necha barobarga oshirdi.
1990-yillarda Shodiyev Qozog‘istonda Yevroosiyo bankini tashkil etdi, 1995-yilda esa Mashkevich va Ibrohimov bilan birga “Yevroosiyo” sug‘urta kompaniyasini ochdi. 2009-yilda ular “Yevroosiyo sanoat kompaniyasi” xoldingiga asos soldi va bu tashkilot Qozog‘istondagi ko‘plab ko‘chmas mulkni o‘z nazoratida ushlab turadi.
Fattoh Shodiyevning fuqaroligi
Yirik biznes sohasidagi boshqa shaxslar kabi, Shodiyev ham bir necha bor yuridik muammolarga duch kelgan. Eng shov-shuvli mojarolardan biri uning fuqaroligi bilan bog‘liq edi.
1990-yillarda Belgiya fuqaroligini olayotganida, bu jarayon jamoatchilik va OAV e’tiborini tortdi. Oxir-oqibat, Shodiyev Belgiya fuqarosi bo‘ldi, biroq bu jarayon ko‘plab tanqid va savollarni keltirib chiqardi.
Fuqarolikni qisqa vaqt ichida olish jarayoni, ayniqsa Belgiya rasmiy tillarini bilish darajasi masalasi, tanqidiy savollarni o‘rtaga tashladi. OAVda, boy yoki ta’sirli xorijliklar uchun qonunlar moslashuvchan bo‘lib qoldi, degan da’volar paydo bo‘ldi. Bu mojarolar natijasida Belgiya fuqaroligini berish tartibida o‘zgarishlar kiritildi.
Shodiyev: xayriya faoliyati
Shodiyev xayriya ishlari bilan faxrlanishini doimo ta’kidlab kelgan. U 2019-yilda Rossiya Madaniyat vazirligidan “Yil homiysi” unvonini oldi. 2020-yilda esa u Rossiyaning “Do‘stlik” ordeni va Yaponiyaning “Quyosh chiqishi” ordeni bilan taqdirlandi.
Fattoh Shodiyev: oilasi va farzandlari
Shodiyev oilasi haqida deyarli gapirmaydi va ularni omma e’tiboridan uzoqroq tutishga harakat qiladi. Tadbirkorning rafiqasi Gulnora Shodiyeva. Ularning bir o‘g‘li va ikki qizi – Munisa va Nafisa bor.
2018-yilda Shodiyevning kenja qizi Nafisaning to‘yi matbuot yulduziga aylandi. Moskvadagi Barvixa hududida o‘tkazilgan dabdabali to‘y Rossiya, Qozog‘iston va O‘zbekistonda keng muhokama qilingan.
Nafisa Shodiyevaning to‘yida boshlovchi Maksim Galkin edi (hali Rossiyada “chet el agenti” maqomini olmagan), o‘sha paytda uning xizmat narxi esa bir kechasi kamida $50 mingni tashkil qilardi. Bundan tashqari, mehmonlarni Rossiya shou-biznesining boshqa yulduzlari ham xushnud etishdi.
To‘y ziyofati juda hashamatli bo‘lib, kelinning libosi o‘zining go‘zalligi bilan hammani hayratga soldi, olmosdan ishlangan toj va taqinchoqlar esa mehmonlarni hayratga soldi.
Fattoh Shodiyevning katta qizi Munisa esa bank sohasida muvaffaqiyatli faoliyat olib bormoqda. 2022-yilda u otasining o‘rniga lavozimni egalladi va 2024-yilda Yevroosiyo banki Direktorlar kengashiga kirdi.
Fattoh Shodiyevning boyligi
2024-yilga kelib Shodiyevning boyligi haqida aniq ma’lumotlar yo‘q. Oxirgi marta OAV uning moliyaviy holatini 2019-yilda baholagan edi. “Forbes” ma’lumotlariga ko‘ra, o‘sha vaqtda tadbirkor dunyoning eng boy 1000 odami qatoriga kirib, $2,1 milliard boylikka ega bo‘lgan.
Fattoh Shodiyev: yangiliklar
2024-yil iyul oyida Shodiyev va uning hamkori Mashkevich ERG direktorlar kengashini tark etgani ma’lum bo‘ldi. Korporatsiyaning boshqaruv organiga yangi rahbar sifatida Shuxrat Ibrohimov – ERG asoschilaridan biri bo‘lgan, hozirda vafot etgan Alijon Ibrohimovning o‘g‘li tayinlandi.
Fattoh Shodiyevning o‘rnini uning o‘g‘li Sobir egalladi, Mashkevichning o‘rniga esa Eduard Surlevich keldi.
ERG rasmiy veb-saytida qayd etilishicha, direktorlar kengashidagi o‘zgarishlar kompaniyaning global muammolar va tez o‘zgarib borayotgan bozorlardagi rivojlanishi va mustahkamlanishiga qaratilgan. Shuningdek, yangi a’zolar uzoq yillik tajribaga ega ekani, kompaniyaning faoliyatida faol qatnashib kelgani ta’kidlangan. Ular ERG aktsiyadorlari bilan birgalikda strategik maqsad va vazifalarni amalga oshirishni davom ettirishlari rejalashtirilgan.
