Tipratikanlar yoʻqolib ketish xavfi ostidagi tur sifatida Qizil kitobga kiritildi

Tipratikanlar Xalqaro tabiatni muhofaza qilish ittifoqining Qizil kitobiga “zaif holatga yaqin tur” sifatida kiritildi. Bu haqda The Guardian xabar bermoqda.

Buning sababi shundaki, soʻnggi oʻn yil ichida ularning soni yashash hududlarining koʻp qismida kamida 30% ga kamaygan.

Garchi bir paytlar tipratikanlar butun Yevropada keng tarqalgan va hozirgacha “eng kam xavotir uygʻotadigan” deb hisoblangan boʻlsada, ular oʻzlarining yashash joylarini parchalab yuborgan keng koʻlamli shahar qurilishi, intensiv qishloq xoʻjaligi va yoʻllar tufayli yoʻq boʻlib ketish arafasida turibdi.

Ularning populyatsiyasi yaxshi rivojlangan transport infratuzilmasi, pestitsidlardan foydalanish va uy bogʻlarini ekologik jihatdan notoʻgʻri parvarish qilish tufayli ham zarar koʻrdi. Pestitsidlar tipratikanlar oziqlanadigan hasharotlarni yoʻq qiladi, shuningdek, ularni bevosita zaharlashi mumkin.

Mutaxassislarning aytishicha, Gʻarbiy Yevropa tipratikanlari populyatsiyasining kamayishini toʻxtatish uchun hali ham imkoniyat bor.

Tabiat himoyachilari odamlarni yovvoyi tabiatga doʻstona bogʻdorchilik bilan shugʻullanib, tipratikanlarga gʻamxoʻrlik qilishga chaqirmoqda. Bu shuni anglatadiki, odamlar tipratikanlar bogʻlar orasida erkin harakatlanishi uchun devorlarda kichik teshiklar qoldirishi; pestitsidlardan foydalanishdan voz kechishi, shuningdek, yogʻoch uyumlaridan boshpana yaratishi yoki tipratikanlar uchun maxsus uychalar oʻrnatishi kerak.