Bolalarga chet tilini qachon o‘rgatishni boshlash kerak? Qancha erta boshlasa, shuncha yaxshi degan gap rostmi?
Zamonaviy ilmiy tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, bola qanchalik erta chet tilini o‘rganishni boshlasa, kelajakda unda gapirish shunchalik oson bo‘ladi. Lekin qaysi yoshda o‘qitishni boshlash yaxshiroq? Bu masalani batafsil o‘rganib chiqdik.
Bolalarga chet tilini qachon o‘rgatishni boshlash kerak?
O‘qitishni boshlash uchun optimal yosh
Ko‘plab tadqiqotlar bolalar tilni “o‘zlashtirish” qobiliyatiga maktabgacha yoshda ega bo‘lishadi, deb ta’kidlaydi. Ingliz yoki boshqa tillarni o‘rganish uchun eng yaxshi davr – 2 yoshdan 5 yoshgacha, chunki bu vaqtda bolaning miyasi yangi ma’lumotlarni qabul qilishga juda moyil bo‘ladi.
Chet tilini erta o‘rganish kognitiv qobiliyatlarning rivojlanishiga yordam beradi, xotira, diqqat va e’tibor qobiliyatlarini yaxshilaydi. Yoshligida chet tilini o‘rganishni boshlagan bolalar maktabda ma’lumotni tezroq o‘zlashtiradi va yaxshi baholar olishga moyil bo‘ladi.
Bolalikdan chet tilini o‘rganishning afzalliklari
Yuqorida aytib o‘tilganidek, erta o‘qitish xotira va diqqat kabi kognitiv funksiyalarni rivojlantiradi. Nutq organlari rivojlanadi va fonematik idrokni yaxshilaydi, bu esa nutq ko‘nikmalariga ijobiy ta’sir qiladi. Bu yoshdagi bolalar so‘zlar va tovushlarni osongina yodlaydi.
Chet tilini erta o‘rgatishning kamchiliklari
Ba’zan bolalar so‘zlarni mexanik tarzda yodlab, ularning ma’nosini tushunmasligi mumkin. Shuningdek, agar ona tili hali to‘liq o‘zlashtirilmagan bo‘lsa, til aralashuvi yuzaga kelishi ehtimoli bor. Muvaffaqiyatga erishish uchun bolaga ekologik til muhiti yaratish muhim – u to‘g‘ri talaffuzni eshitishi va uni qaytarish imkoniga ega bo‘lishi kerak.
Chet tilini o‘rganish metodlari va yondashuvlar
Agar siz bolangizga chet tilini o‘rgatishga qaror qilgan bo‘lsangiz, birinchi qadam – to‘g‘ri o‘qitish usulini tanlash. Bugungi kunda eng mashhur yondashuvlardan biri bu o‘yin shaklidagi o‘qitishdir. Bu bola tabiiy qiziqishini rag‘batlantiradi va o‘qishni osonlashtiradi. Qo‘shiqlar, ertaklar va interaktiv o‘yinlar yangi so‘z boyligi va grammatikani oson o‘zlashtirishga yordam beradi.
Chet tilini o‘qitishda yo‘l qo‘yiladigan xatolar
Bolani ortiqcha ma’lumot va ko‘p hajmli lug‘atlar bilan yuklamang. Muvaffaqiyatli o‘qitish siri – qulay va qiziqarli muhit yaratishda.
Til to‘sig‘ini qanday yengish mumkin?
Amaliyot, amaliyot va yana amaliyot. Bu kattalarga ham, bolalarga ham tegishli. Bola chet tilida gapiradigan odamlar bilan qancha ko‘p muloqot qilsa, til to‘sig‘ini shuncha tez yengib, yangi tilda gapira boshlaydi.
Bolani chet tilini o‘rganishga qanday boshlash kerak?
- Agar siz o‘yin shaklidagi ta’limni tanlasangiz, muloqotga asoslangan mashqlarga e’tibor qarating. Bolaning qiziqishlarini hisobga olish, interaktiv materiallarni tayyorlash va faoliyat turlarini almashtirib turish muhim.
- Ko‘proq ijodkorlik va fantaziyaga ega bo‘ling: ertaklar o‘qing, qo‘shiqlar kuylang, multfilmlar tomosha qiling va sahna ko‘rinishlarini sahnalashtiring. Hatto bolangizning chizgan rasmlaridan ko‘rgazma tashkil qilishingiz va har bir rasmni chet tilida yozishingiz mumkin. Keyin boladan rasmlarni tasvirlashni so‘rang.
- Bir darsning davomiyligi 20 daqiqadan oshmasligi kerak. Aks holda, bola charchaydi va qiziqishini yo‘qotadi.
- To‘g‘ri til muhitini yarating. O‘qituvchi (yoki ota-ona) faqat bir tilda gapirishi kerak. Shunda ma’lum vaqt o‘tib bola uni tushuna boshlaydi va hatto javob beradi.
- Jismoniy harakatlarga e’tibor bering. Chet tilida gapiring va bolaning bajarishi kerak bo‘lgan harakatlarni ko‘rsating. Masalan, o‘tirish, qo‘llarni ko‘tarish, qarsak chalish. Bu usul maktabgacha yoshdagi bolalar uchun juda mos keladi.
- Dinamikaga ham e’tibor qaratish muhim. 6 yoshgacha bo‘lgan bolaga bir joyda o‘tirib o‘rganish juda qiyin. Xonada yetarlicha bo‘sh joy, o‘yin va harakatlar uchun maydon bo‘lishi juda muhim. Shuningdek, kichik yoshdagi bolalarning diqqatini jamlash vaqti qisqa ekanini yodda tutish lozim. Shu sababli, tilni o‘rgatishda turli faoliyat turlarini navbatlash va tanaffuslar qilish kerak, shunda bola hissiy jihatdan bo‘shashib olishi mumkin.
Chet tilini o‘rganishni 7 yoshda ham boshlash mumkinmi?
Bir tomondan, bu yoshga kelib, bolada ona tilida to‘g‘ri talaffuz shakllanadi va uni o‘qishga undash osonroq bo‘ladi. Boshqa tomondan, bu vaqtda bola maktabga bora boshlaydi, ya’ni boshqa yangi ma’lumotlar bilan band bo‘ladi va uy vazifalari kabi yuklamalar paydo bo‘ladi. Shuning uchun chet tilini o‘rganishga bo‘lgan e’tibor susayishi mumkin.
Yana bir aniq kamchilik – bu mukofotlash tizimida ko‘rinadi. Qanday qilib deysizmi? Kichkina bolani o‘yin bilan qiziqtirish mumkin, lekin maktab o‘quvchisi bilan bu usul ishlamaydi. Uni boshqa yo‘l bilan motivatsiya qilish kerak. “Katta bo‘lib, mashhur universitetga o‘qiysan, muvaffaqiyatli va boy bo‘lasan” kabi hikoyalar ta’sir qilmaydi.
Xulosa: bolangizga chet tilini qachon o‘rgatishni boshlashni faqat siz hal qilasiz. Bu ota-onalarning imkoniyatlari, ular o‘qitishga tayyor bo‘lgan vaqti va bolaning shaxsiy xususiyatlariga bog‘liq.