Hayotning mazmuni nimada: 10 ta eng yaxshi falsafiy anime

Anime paydo boʻlgan paytdan boshlab hal qilib boʻlmaydigan falsafiy masalalarni koʻtarib kelmoqda. Syujet, qahramonlar va hatto kadr tuzilishi ham tomoshabinni hayot va oʻlim, sevgi va nafrat, qusurlar va fazilatlar haqida mulohaza yuritishga undashi mumkin.

Bundan tashqari, XX asr oxirida texnologiyalarning tez rivojlanishi yangi savollarni ham keltirib chiqardi: masalan, insonning virtual olam bilan oʻzaro munosabati. Koʻpgina animelarda abadiy maʼnaviy mavzular muhokama qilinadi. Inson hayotining maʼnosi, psixologiya, qonun, axloq, odob-axloq - bularning barchasi tomoshabinni qiziqtiradi, demak, uning qiziqishini qondira oladigan asarlar mavjud. Ishoning, ular tomosha qilishga arziydi!

Psixopasport

• Asl nomi: サイコパス, Psycho-Pass
• Yil: 2012–2019
• Janrlar: jangari, fantastika
• Rejissyorlar: Naoyosi Siotani, Katsuyuki Motoxiro, Isuro Kavasaki
• Ssenariy mualliflari: Makoto Fukami, Dzyun Kumagai, To Ubukata

Syujet. “Psixopasport” — bu kiberpank uslubidagi psixologik triller. Voqealar 22-asrda Yaponiyada kechadi, u yerda koʻp funksiyali “Sivilla” tizimi yaratilgan. U tufayli jinoyatchilik nolga tushadi, chunki tizim potensial huquqbuzarni aniqlash qobiliyatiga ega.

Nima uchun koʻrish kerak. “Sivilla” hukmlari inspektorlar tomonidan ijro etiladi, ular, agar jinoyatchining maʼlumotlari meʼyordan sezilarli darajada oshib ketsa, uni qatl etish huquqiga ega. “Psixopasport”ning asosiy savoli — yaxshilik va yomonlikni oʻlchash mumkinmi? Nega odamlar dunyoni oq va qoraga ajratishga moyil va bu toʻgʻrimi? Bundan tashqari, anime juda dolzarb mavzu — sunʼiy intellekt muammosini koʻtaradi.

Qurol-aslahadagi sharpa

• Asl nomi: 攻殻機動隊, Koukaku Kidoutai
• Yil: 1995
• Janrlar: jangari, detektiv, jinoyat
• Rejissyor: Mamoru Osii
• Ssenariy mualliflari: Kadzunori Ito, Masamune Siro

Syujet. Film antiutopik kelajakda sodir boʻladi, unda odamlar oʻzlariga neyron implantlarini oʻrnatishni boshlaydi Asosiy oʻrinda ongi butunlay sunʼiy tanada joylashgan mayor Motoko Kusanagining hikoyasi. U oʻzini Qoʻgʻirchoqboz deb atagan sirli xakerning ishini tekshiradi.

Nima uchun koʻrish kerak. 1995-yilda chiqarilgan xuddi shu nomdagi manga asosida yaratilgan mashhur toʻliq metrajli film. Davomi va Skarlett Yohansson bosh rolni ijro etgan film bilan birga ilmiy-fantastik jangari. “Qurol-aslahadagi sharpa” koʻplab falsafiy mavzularga taalluqli. Masalan, tabiiy va sunʼiy narsalarning farqi nimada? “Oʻylayman, demak, mavjudman” — unda biz sunʼiy intellektni tirik deb hisoblay olamizmi?

Musi ustasi

• Asl nomi: 蟲師, Mushishi
• Yil: 2005 - 2006
• Janrlar: dahshat, detektiv, fantaziya, drama
• Rejissyor: Xirosi Nagaxama
• Ssenariy mualliflari: Mayk MakFarland, Spenser Prokop, Yuki Urusibara

Syujet. “Musi ustasi” — bu Ginko ismli odam haqidagi hikoya boʻlib, u bizning dunyomizdan tashqaridagi mavjudotlarni koʻra oladi. Ular musilar deb ataladi va koʻpchilik uchun koʻrinmasada, ular xavfli boʻlishi mumkin. Ginko Yaponiya boʻylab aniq maqsadsiz sayohat qiladi. Oʻz yoʻlida u mushilarni oʻrganadi va ular keltirib chiqaradigan muammolarni hal qiladi.

Nima uchun koʻrish kerak. Ushbu animeda ruhiy salomatlik muammolari tahlil qilinadi, chunki Ginko oʻz sayohatida koʻpincha yelkalarida ogʻir voqealar yuki boʻlgan odamlar bilan muloqot qiladi. Bundan tashqari, “Musi ustasi” odamlar narsalarning tabiiy tartibiga aralashmasligi kerak degan fikrga yetaklaydi.

Mononoke

• Asl nomi: モノノ怪, Mononoke
• Yil: 2007
• Janrlar: dahshat, detektiv, triller
• Rejissyorlar: Kendzi Nakamura, Koxey Xatano, Xidexito Ueda
• Ssenariy mualliflari: Manabu Isikava, Tiaki Konaka, Ikuko Takaxasi

Syujet. Bu gʻalati asarni “Malika Mononoke” bilan adashtirmang! Bu psixologik dahshat janridagi anime oʻzini dorixonachi deb ataydigan bir sayyoh haqida hikoya qiladi. Biroq bu dorixonachi dori-darmonlar bilan emas, balki mononoke - yovuz ruhlar bilan shugʻullanadi. Odatda, mononoke hayotligida odamlarning shafqatsizligi qurboniga aylanadi, shuning uchun oʻlimdan keyin u zolimlardan qasos olishga intiladi. Ruhni haydash uchun dorixonachi uning shakli, mohiyati va istagini bilishi kerak.

Nima uchun koʻrish kerak. “Musi ustasi”da boʻlgani kabi “Mononoke”da ham ruhiy salomatlik va narigi dunyo mavjudligi mavzulari oʻrganiladi.

Ergo Proksi

• Asl nomi: エルゴプラクシ, Ergo Proxy
• Yil: 2006-yil
• Janrlar: fantastika, drama, detektiv, sarguzasht
• Rejissyorlar: Syuko Murase, Sayo Yamamoto, Akira Toba
• Ssenariy mualliflari: Dai Sato, Yusuke Asayama, Naruki Nagakava

Syujet. Tanlovda yana bir kiberpank anime! Bu asarda voqealar post-apokaliptik kelajakda kechadi, bunda odamlar ekologik halokat tufayli gumbazli shaharlarda yashaydilar. Ular androidlar bilan tinch-totuv yashaydilar, to androidlar ong egallab, qotilliklar sodir etgunlariga qadar. Ish inspektor Riel Meyerga topshiriladi. Tergov davomida u vaziyat koʻringanidan ham murakkab ekanligini bilib oladi.

Nima uchun koʻrish kerak. Kiberpank janridagi boshqa koʻplab asarlar singari, “Ergo Proksi” ham sunʼiy intellekt borasidagi savollarga eʼtibor qaratadi. Shuningdek, anime tugʻma va orttirilgan xususiyatlar oʻrtasidagi ziddiyatni - tabiat va tarbiya qarama-qarshiligini koʻrib chiqadi.

Arvohlar olib ketgan

• Asl nomi: 千と千尋の神隠し, Sen to Chihiro no kamikakushi
• Yil: 2001
• Janrlar: fantaziya, sarguzasht
• Rejissyor: Xayao Miyadzaki
• Ssenariy muallifi: Xayao Miyadzaki

Syujet. Xayao Miyadzakining afsonaviy filmlaridan biri ruhlar olamiga tushib qolgan oʻn yoshli qiz Tixiro Ogino haqida. Qizning ota-onasi choʻchqalarga aylanadi va ularni qutqarish uchun Tixiro foydali boʻlishi kerak.

Nima uchun koʻrish kerak. Tixiro oʻz yoʻlida koʻplab qiziqarli personajlarni uchratadi. Ularning har biri ochkoʻzlik, yolgʻizlik, begunohlik va doʻstlik mavzularini ochib beradi. Oxir-oqibat, Tixiro ota-onasini ozod qilishga erishadi.

Oʻlim daftari

• Asl nomi: デスノート, Death Note
• Yil: 2006 — 2007
• Janrlar: fantaziya, triller, drama, jinoyat, detektiv
• Rejissyorlar: Tesuro Araki, Tomoxiko Ito, Xiroyuki Sutiya
• Ssenariy mualliflari: Tosiki Inoe, Tomoxiko Ito, Yasuko Kobayasi

Syujet. “Oʻlim daftari” haqida hatto animedan yiroq odamlar ham bilishadi. Qoʻliga gʻalati daftar tushib qolgan Layt Yagami ismli maktab oʻquvchisi haqidagi bu detektiv bejizga barcha davrlarning eng yaxshi asarlaridan biri deb tan olinmagan. Layt oʻlim daftari yordamida jinoyatchilarni oʻldira boshlaydi. Dastlab bu hatto oliyjanob tuyulishi mumkin.

Nima uchun koʻrish kerak. Bu chuqur syujetli anime boʻlib, u axloq va maʼnaviy tamoyillar haqida jiddiy falsafiy savollarni koʻtaradi. Kimdir kimning yashashi va kimning oʻlishini hal qila oladimi? Bu adolatlimi? Bunday yoʻlni tanlagan odam nimaga asoslanishi kerak?

Haqiqiy qaygʻu

• Asl nomi: パーフェクト・ブル, Perfect Blue
• Yil: 1998
• Janrlar: triller, drama
• Rejissyor: Satosi Kon
• Ssenariy mualliflari: Sadayuki Murai, Rika Takaxasi, Yosikadzu Takeuti

Syujet. Bu qoʻshiqchilik faoliyatini tark etib, aktyorlikda oʻzini sinab koʻrishga qaror qilgan ayollar guruhining pop-yulduzi Mimarin Kirigoe haqidagi psixologik triller. Qahramon taʼqibchining qurboniga aylanadi va bir nechta shafqatsiz qotilliklarning guvohi boʻladi. Asta-sekin Mimarin voqelik bilan aloqasini yoʻqota boshlaydi. Uning shaxsiyati ikkiga ajraladi: endi pop-yulduz Mima va oʻziga chalkashib qolgan Mimarin paydo boʻladi. Qahramon gallyutsinatsiyalarni koʻra boshlaydi va aqldan ozadi.

Nima uchun koʻrish kerak. 90 yillarning oxirida namoyish etilgan klassik yapon toʻliq metrajli filmi. Film hayratlanarli burilish bilan tugaydi, bu esa filmning asosiy mavzusini — ruhiy kasalliklarni ochib beradi.

Leyn tajribalari

• Asl nomi: シリアルエクスペリメンツレイン, Serial Experiments Lain
• Yil: 1998
• Janrlar: triller, drama, fantastika
• Rejissyorlar: Ryutaro Nakamura, Liya Sardjent, Dzyoxey Matsura
• Ssenariy mualliflari: Yositosi Abe, Tiaki Konaka, Yasuyuki Ueda

Syujet. 98 yilda chiqqan kiberpank janridagi psixologik triller. Bosh qahramon — toʻsatdan dramatik voqealar markaziga tushib qolgan Leyn Ivakura. Uning maktabidagi qizlar kutilmaganda vafot etgan talabadan xat olishadi va Leyn buni tekshirishga qaror qiladi.

Nima uchun koʻrish kerak. Hikoya davomida real va virtual olamlar oʻrtasidagi chegara yupqalashadi. Vafot etgan oʻquvchi qiz oddiy maʼnoda oʻlmagan, balki “jismoniy qobigʻidan voz kechgan” va Xudoni topgan. Anime transsendentlik va inson ongi haqida savollar beradi, voqelikning asl mohiyatini va uni odamlar tomonidan idrok etilishini oʻrganadi.

Paprika

• Asl nomi: パプリカ, Paprika
• Yili: 2006
• Janrlar: fantastika, detektiv
• Rejissyorlar: Satoshi Kon
• Ssenariy mualliflar: Seisi Minakami, Satosi Kon, Yasutaka Sutsui

Syujet. Syujet shifokorlarga bemorlarning tushlariga kirib, ularni yozib olish imkonini beruvchi gʻaroyib qurilmalar atrofida rivojlanadi. Bir nechta qurilmani jinoyatchi oʻgʻirlab ketadi. Ularni izlab topish maqsadida doktor Atsuko tushlarga kiradi va u yerda Paprika ismli detektivga aylanadi. Anime ongosti mavzusini yoritib, haqiqatni shubha ostiga qoʻyadi, chunki real dunyo tushlar olami bilan qoʻshilib ketishni boshlaydi.

Nima uchun koʻrish kerak. Mistika va detektiv unsurlari bilan yoʻgʻrilgan ilmiy-fantastik film. Miyangizni portlatadigan (ijobiy maʼnoda) Satoshi Konning klassik asari.