Маймунчечак: билиш керак бўлган 10та савол ва жавоблар

Маймунчечак ҳақидаги энг муҳим 10 та саволга жавоб берамиз, шунда бу касаллик нима, қандай юқиши ва қандай ҳимояланиш мумкинлигини тушунишиб оласиз. 

1. Маймунчечак нима?

Маймунчечак вирусини келтириб чиқарадиган вирусли касаллик. У ҳайвонлардан одамларга юқади ва классик чечакка ўхшаш аломатларни келтириб чиқариши мумкин, аммо касаллик одатда унчалик оғир ўтмайди. 

2. Маймунчечакнинг аломатлари қандай?

Маймунчечак белгилари одатда инфекциядан 5-21 кун ўтгач пайдо бўлиб, қуйидагиларни ўз ичига олиши мумкин:

●       Иситма

●       Бош оғриғи

●       Мушак оғриғи

●       Шишган лимфа тугунлари

●       Умумий ҳолсизлик

●       Тошма дастлаб юзда пайдо бўлиб, кейин тананинг бошқа қисмларига тарқалади. Тошма бир неча босқичлардан ўтади: доғ ва шишишлардан қавариқ, йирингли доначалар ва тери ажралишларгача.

3. Маймунчечак вируси қандай юқади?

Юқтирилган ҳайвон, одам ёки ифлосланган нарсалар билан алоқа қилиш орқали.

Юқтириш вариантлари қуйидагиларни ўз ичига олади:

●       Касалланган ҳайвонларнинг чақиши ёки тирнаши

●   Етарли даражада иссиқлик билан ишлов берилмаган касалланган ҳайвонларнинг гўштини истеъмол қилиш

●       Инфекцияланган одамнинг йўталиши ёки аксириш томчилардан

●     Касалланган одамнинг тошма ёки тана суюқликлари билан бевосита алоқа қилиш.

4. Қайси ҳайвонлар вирус ташувчи ҳисобланади?

Маймунчечак вирусининг асосий ташувчилари каламуш ва олмахон каби кемирувчилар, шунингдек, маймун каби приматлар ҳисобланади. Юқтириш уларнинг қон, тана суюқлиги ёки тери жароҳатлари билан алоқа қилишда, шунингдек, тишлаш ёки тирнаш орқали содир бўлиши мумкин 

5. Маймунчечакни даволаш мумкинми?

Ҳозирги вақтда маймунчечакка қарши махсус даво йўқ. Даволаш аломатларни енгиллаштириш ва беморнинг соғлиғини қўллаб-қувватлашга қаратилган.

У қуйидагиларни ўз ичига олади:

●       Иссиқлик туширувчи ва оғриқ қолдирувчи дорилар

●       Оғир ҳолатда касалхонага ётқизиш

●   Қўллаб-қувватловчи даволаш, масалан, гидратация ва витаминлар билан таъминлаш.

6. Маймунчечак инфекцияси юқишини қандай олдини олиш мумкин?

Инфецион хавфини камайтириш учун:

● Айниқса маймунчечак касаллиги қайд этилган жойларда ёввойи ҳайвонлар билан алоқа қилишдан сақланинг.

●   Гўшт ва озиқ-овқатни, айниқса эпидемиялар қайд этилган ҳудудларда яхшилаб ишлов беринг.

● Беморларга ғамхўрлик қилишда шахсий ҳимоя воситаларидан фойдаланинг.

●  Қўлингизни мунтазам равишда совун билан ювинг ёки антисептик воситалардан фойдаланинг.

7. Маймунчечак ҳолатлари қаерда қайд этилган?

Маймунчечак асосан марказий ва ғарбий Африка, айниқса тропик ўрмон, вирус ташувчилари яшайдиган жойларда учрайди. Бироқ, саёҳат ва ҳайвонларни импорт қилиш билан боғлиқ ҳолда Африкадан ташқарида ҳам камдан-кам ҳолларда бўлса ҳам, юқиш ҳолатлари қайд этилган. 

8. Маймунчечакка қарши вакциналар борми?

Ҳозирда маймунчечакка қарши вакциналар мавжуд эмас. Бироқ, классик чечакка қарши вакциналар маймунчечакдан маълум даражада ҳимояни таъминлаши мумкин. Эпидемия ёки юқтириш хавфи ошганда, хавф остидаги одамлар учун чечакка қарши вакциналар қўлланилиши мумкин. 

9. Ҳокимият маймунчечакни назорат қилиш бўйича қандай чоралар кўрмоқда?

Ҳокимият касалликни назорат қилиш бўйича бир қатор чоралар кўрмоқда:

●       Касалликларни кузатиш ва тезда аниқлаш.

●   Соғлиқни сақлаш ходими ва аҳолини аломат ва эҳтиёт чоралари тўғрисида ўқитиш.

●    Ёввойи ҳайвонларнинг савдо ва ташилишини чеклаш орқали вирус тарқалишини назорат қилиш.

●       Юқори хавфли ҳудудларда ёки эпидемияларда чечакка қарши эмлаш.

10. Маймунчечак ва классик чечак ўртасидаги фарқ нимада?

Гарчи маймунчечак ва классик чечак касаллиги ўхшаш аломат ва вирусли табиатга эга бўлса-да, улар турли вируслар томонидан чақирилиб, маймунчечак одатда енгилроқ кечади. Маймунчечакдан ўлим даражаси анча паст ва у классик чечак билан солиштирганда одамларга камроқ юқумли. Муҳими шундаки, классик чечак 1980-йилда глобал эмлаш кампанияси туфайли расмий равишда йўқ қилинган. 

Маймунчечак – кам учрайдиган, лекин жиддий касаллик бўлиб, уни олдини олиш ва назорат қилиш учун диққат ва билим талаб этилади. Аломатлари, юқиш усули ва профилактика чораларини билиш ўзингиз ва яқинларингизни ҳимоя қилишда ёрдам беради. Тиббиёт муассасаларининг тавсияларига риоя қилинг ва соғлиғингизни асранг!