Пропан ёки метан? Ҳар бирининг афзаллик ва камчиликлари
Машинани газга ўтказиш тобора оммалашиб бормоқда: узоқ вақт давомида тежамкорлик сезилади, шунинг учун сиз кўп йиллар давомида автомобилдан фаол фойдаланишни режалаштираётган бўлсангиз, бу ўзини оқлаши керак. Лекин қайси бирини танлаш керак - метанми ёки пропан, умуман фарқи нимада? Бугунги мақоламизда автомобиллар учун турли хил газларнинг афзалликлари ва камчиликларини кўриб чиқамиз.
Газга ўтишнинг нима кераги бор?
Умуман олганда, газ баллон ўрнатилишнинг сабаби фақат битта - тежамкорлик. Пропан ва метан дизелдан ҳам, ҳар қандай бензиндан ҳам анча арзонга тушади. Шунга кўра, ҳатто GBO ўрнатиш ва тизимга хизмат кўрсатиш анча қимматлигини ҳисобга олсак ҳам, эртами-кечми буларнинг барчаси ўзини оқлайди ва сиз ёқилғи қуйиш шохобчаларида катта тежамкорлик қила бошлайсиз. Тўғри, ҳақиқатан ҳам кўп юриш керак, акс ҳолда ёқилғини тежашни бошлаганингиздан кўра машинани тезроқ алмаштирасиз.
Яна шуни айтиш мумкинки, ёқилганда газ бензин ва дизелга нисбатан камроқ зарар келтиради. Аммо сиз айнан шу сабабга кўра GBO ўрнатадиган автомобиль соҳибимисиз?
Учинчидан, метандан фойдаланилганда қувватнинг пасайиши. Шунинг учун спорткарларини газга ўтказиш жуда ғалати ғоя, автомобилдан фойдаланишда маъно йўқолади. Тўртинчидан, юкхонанинг ҳажмини қурбон қилишга тайёрланинг: одатда баллонлар катта ва жойнинг ярмидан кўпини эгаллаши мумкин.
Авваллари газ ички ёнув двигателига зарар етказиши, клапанларнинг ёниб кетиши, форсункалар билан боғлиқ муаммолар ва умуман, мотор ресурсининг камайиши ҳақида кўплаб миш-мишлар тарқалганди. Аммо буларнинг барчаси замонавий газбаллон билан долзарб эмас — автомобиль ресурслари ва форумларда двигателнинг газда ишлаши туфайли юзага келган муаммолар ҳақида оммавий шикоятлар учрамайди. Ҳар қандай машина каби, моторнинг ҳам, бошқа узелларнинг ҳам ресурсига асосан ўз вақтида ва сифатли хизмат кўрсатилиши таъсир этади.
Пропан (ЛПГ)
Бу суюлтирилган газ баллонда 10-15 атмосфера атрофида босим остида сақланади, бу метанга нисбатан жуда кам. Муҳими шундаки, пропанда захира ғилдираги учун жой остида баллонлар мавжуд ва шу йўл билан юкхонадаги жойни сақлаб қолиш мумкин. Шундай бўлса-да, запасни қаерга қўйишни ўйлаб кўриш керак. Пропан сарфи бензинга нисбатан тахминан 10 фоизга юқори, аммо саёҳат нархи барибир сезиларли даражада паст бўлади — чунки газ анча арзон.
Пропаннинг асосий афзалликлари:
- Газбаллонни пропан билан метанга қараганда арзонроқ ўрнатиш;
- Баллондаги нисбатан паст босим;
- Пропан баллони метандан тахминан икки баравар енгил;
- Қувват йўқотишлари деярли йўқ.
Пропаннинг асосий камчиликлари:
- Метан билан таққослаганда портлошга кўпроқ мойилроқ;
- Экология ва саломатлик учун зарарли аралашмалар мавжуд.
Метан (CНГ)
Пропандан фарқли равишда, метаннинг ҳажми куб метрларда ўлчанади, чунки ёнилғи сиқилган газ ҳолатида бўлади. Баллондаги жуда катта босим — тахминан 200 атмосфера ана шундан келиб чиқади. Баллонларнинг деворлари қалин, шунинг учун улар пропан баллонларга қараганда оғирроқ, бу ерда босим деярли 20 марта кам. Шунингдек, катта йўл захирасини таъминлаш билан боғлиқ муаммо юзага келади: ёнилғи қуйиш шохобчаларига тез-тез қатнашга тўғри келади.
Метаннинг асосий афзалликлари:
- Алангаланиш учун пропанга нисбатан юқори концентрация керак;
- Двигатель учун янада тежамкор ёқилғи;
- Экологик тозалиги юқори.
Метаннинг асосий камчиликлари:
- Қоидага кўра, метанли газбаллонлар ўрнатиш пропандан кўра қимматроқ;
- Йўл захираси тахминан 20-30 фоизга камаяди;
- Двигателга қараб қувват 15-20 фоизга йўқолади.
Хўш, қайси газни танлаш керак? Ҳаммаси сиз машинадан фойдаланаётган ҳудудда ёнилғи қуйиш шохобчалари ва хизматлар тармоғининг тарқалишига боғлиқ. Бир газнинг бошқасидан устунлиги аниқ эмас. Шу сабабли метан ҳам, пропан ҳам ҳозиргача машҳур. Акс ҳолда, бир турдаги ёқилғи иккинчисини сиқиб чиқариши мумкин эди, аммо бу ўнлаб йиллар давомида содир бўлмайди.
