Yakka tartibdagi tadbirkorlik va o‘z-o‘zini band qilish: farqi nimada, qaysi birini tanlash kerak va biridan boshqasiga o‘tish mumkinmi

Tasavvur qiling, siz biznes boshlashga qaror qilgansiz, g‘oyalarga to‘lasiz va ishni boshlashga tayyorsiz, ammo hali ham qaysi shaklda ro‘yxatdan o‘tishni bilmayapsiz. Yakka tartibdagi tadbirkorlikmi (YaTT), yo o‘z-o‘zini band qilishmi? Biznesingiz tezda rivojlanib ketsa-chi? Yoki faoliyatingiz ruxsat etilganlar ro‘yxatidan chiqarilsa-chi? Bularning barchasi, albatta, xavotirli. Keling, avval eng asosiy narsa — YaTT bilan o‘z-o‘zini band qiladigan shaxs o‘rtasidagi farqlarni aniqlashtiraylik.

YaTT va o‘z-o‘zini band qilish: farqlari

Bugungi kunda O‘zbekistonda 3 dolzarb tashkiliy-huquqiy shakl mavjud: o‘z-o‘zini band qilish, yakka tartibdagi tadbirkorlik (YaTT) va mas’uliyati cheklangan jamiyat (MChJ). Oxirgisi murakkabroq bosqichga tegishli, shuning uchun uni hozircha chetga qo‘yamiz.

O‘z-o‘zini band qilish

O‘z-o‘zini band qilish O‘zbekistonda eng yangi, lekin ayni vaqtda eng faol ilgari surilayotgan shakllardan biri hisoblanadi. Chunki bu boshlanish uchun eng sodda, biroq jiddiy va qulay yo‘l sanaladi.

O‘z-o‘zini band qiladigan shaxslar bir qator huquqlarga ega bo‘lishiga qaramay, ular solishtirma tarzda oz miqdorda ijtimoiy soliq to‘laydilar, moliyaviy hisobot yuritishlari yoki buxgalteriya hisobini qattiq nazorat qilishlari shart emas.

Ular yuridik va jismoniy shaxslar bilan — mahalliy yoki xorijiy bo‘lishidan qat’i nazar — ishlashlari, uyda faoliyat yuritishlari, mehnat stajini to‘plashlari va munosib pensiyaga ega bo‘lishlari mumkin. Bundan tashqari, ular hattoki bir kunda va uydan chiqmasdan turib kredit olish huquqiga ham ega!

O‘zbekistonda o‘z-o‘zini band qiladiganlar uchun kreditlar

Bugungi kunda O‘zbekistonda kredit olish uchun uydan chiqishingiz ham shart emas. TBC Bank o‘z-o‘zini band qiladiganlar uchun maxsus taklif taqdim etadi.

Jarayon juda oddiy: ilovaga kirasiz, ro‘yxatdan o‘tasiz, ariza to‘ldirasiz va bir minutda javob olasiz. Endi bankga borib, hujjat yig‘ish va haftalab kutishning hojati yo‘q!

Sizdan talab qilinadigan narsa — o‘z-o‘zini band qiladigan shaxs maqomiga ega bo‘lish, arizani to‘ldirish va faoliyatingizga mos maqsadni tanlash. Agar hammasi tayyor bo‘lsa, eng yoqimli bosqichga o‘tamiz. Tasdiqlangach, pul TBC Bank kartasiga yoki hisob raqamiga tushadi. Bunday qo‘llab-quvvatlash bilan biznesingiz albatta rivojlanadi!

* So‘nggi 300 000 foydalanuvchining kredit bo‘yicha qaror qabul qilishining o‘rtacha vaqti. Aniq qaror qabul qilish vaqti mijozning kredit tarixiga qarab bir minutdan kamroq yoki ko‘proq bo‘lishi mumkin. Foiz stavkasi: 28 dan 49% gacha, muddati 3 oydan 36 oygacha, miqdori 300 mingdan 100 million so‘mgacha. Batafsil shartlar: tbcbank.uz.

Afzalliklarni sanab o‘tdik, kamchiliklar-chi?

Afzalliklar fonida kamchiliklar unchalik ko‘p emas. Bu — faqat cheklangan faoliyat turlari bilan shug‘ullanish, yollanma ishchi bo‘lib ishlay olmaslik va o‘z xodimlaringizni ishga ololmaslik.

Yakka tartibdagi tadbirkorlik (YaTT)

YaTT — arzon shakllardan biri bo‘lib, uni tezda tugatish va qayta o‘z-o‘zini band qilishga o‘tish mumkin. Ammo u ko‘proq mas’uliyat va, istasangiz, ma’lum darajadagi pishiq bo‘lishni talab qiladi.

YaTT o‘z faoliyati bo‘yicha to‘liq moddiy javobgarlikka ega. Agar ish yurishmasa yoki qarzlar paydo bo‘lsa, tadbirkor ularni shaxsiy mol-mulki bilan to‘laydi.

YaTT doimiy yashash joyida ro‘yxatdan o‘tadi va faqat sharoitlar mos bo‘lsa, uyda ishlash mumkin. Agar chakana savdo bilan shug‘ullanmoqchi bo‘lsangiz, alohida yuridik manzil — faoliyat amalga oshiriladigan joy kerak bo‘ladi.

YaTT o‘z faoliyatiga bog‘liq holda 5 nafargacha xodim yollashi mumkin. O‘z-o‘zini band qiladiganlar kabi, u ham yuridik va jismoniy shaxslar bilan ishlay oladi, eksport va import bilan shug‘ullanishi mumkin.

YaTT orqali olingan barcha daromadlar, soliqlar to‘langach, sizning mulkingiz hisoblanadi va xohlagan yo‘nalishda — masalan, mahsulot yoki xizmat xaridi uchun, yoki shaxsiy ehtiyojlar uchun ishlatiladi. Shuningdek, qolgan mablag‘ni foyda sifatida istalgan vaqtda yechib olishingiz mumkin.

YaTTning (yakka tartibdagi tadbirkorlik) kamchiliklari nimada?

Bu — ruxsat etilgan faoliyat turlarining nisbatan ozligi, katta ma’naviy va moddiy javobgarlik, shuningdek, sheriklik asosida ishlashning imkoni yo‘qligi. Chunki YaTT egasi va uning “xo‘jayini” faqat bitta shaxs bo‘lishi mumkin.

O‘z-o‘zini band qilishdan YaTTga va aksincha o‘tish mumkinmi?

O‘z-o‘zini band qiladigan shaxs maqomidan YaTTga o‘tish juda oson. Ammo avvalo birinchi maqomdan voz kechish kerak, chunki ikkala shaklni bir vaqtning o‘zida yuritish mumkin emas. Quyida bosqichma-bosqich yo‘riqnoma keltirilgan:

• O‘z-o‘zini band qilish maqomidan voz kechish — Buni Soliq mobil ilovasining shaxsiy kabineti orqali amalga oshirish mumkin. Shunchaki “NPDdan hisobdan chiqarish” tugmasini bosasiz, sababini ko‘rsatasiz va qaroringizni tasdiqlaysiz.
• YaTTni ro‘yxatdan o‘tkazish — Tegishli idoraga murojaat qilasiz yoki elektron xizmatlar orqali ro‘yxatdan o‘tasiz, kerakli hujjatlarni to‘ldirasiz va mos soliq tizimini tanlaysiz. Biroq avval har bir rejim bilan tanishib chiqishingiz va kerak bo‘lsa, mutaxassisdan maslahat olishingiz tavsiya etiladi.

YaTTdan o‘z-o‘zini band qilish maqomiga o‘tish ham mumkin, ammo bu biroz ko‘proq vaqt talab qiladi. Muhimi — dastlab o‘z-o‘zini band qilish maqomida ro‘yxatdan o‘tasiz, va shundan keyingina soliq organiga YaTT faoliyatini to‘xtatganingiz haqida xabar berasiz. Bu bosqichlarni adashtirib qo‘ymang!

1. O‘z-o‘zini band qilish ro‘yxatidan o‘tish — Soliq ilovasi yoki davlat portali my.gov.uz orqali amalga oshiriladi.

2. So‘ng soliq organini YaTT faoliyati tugatilgani haqida xabardor qilasiz.

3. Agar kassa apparati ishlatilgan bo‘lsa, uni yopasiz.

4. YaTT uchun to‘lanadigan soliqlarni yakunlaysiz.

5. Bankka o‘z-o‘zini band qilishga o‘tganingiz haqida xabar berasiz va hisob raqamingizni yopasiz.

Muhim!

O‘z-o‘zini band qiladigan shaxs sifatida soliq organiga xabar berganingiz zahoti faoliyatni boshlashingiz mumkin — YaTTni davlat reyestridan chiqarilishini kutishingiz shart emas.

Eslatib o‘tamiz: ikki maqomda bir vaqtda ishlash mumkin emas!