Homiladorlik davrida qaysi vitaminlarni qabul qilish kerak?
Homiladorlik paytida ovqatlanish odatlari, energiya sarfi va moddalar almashinuvi jarayonlari o‘zgaradi. Natijada, ayrim mikroelementlarga bo‘lgan ehtiyoj ortadi va ko‘pchilik ayollar vitamin hamda mineral qo‘shimchalarni qabul qilishlari zarur bo‘ladi.
Qanday vitamin va minerallarni iste’mol qilish lozim?
Bolaning barcha a’zolari to‘g‘ri shakllanishi va rivojlanishi uchun avvalo foliy kislotasi, temir, kalsiy, yod, D vitamini, omega-3 yog‘ kislotalari, B guruhi vitaminlari va C vitamini zarur [1]. Ushbu kompleks homilador ayollar uchun mo‘ljallangan vitaminlarning aksariyatiga kiritilgan. Agar tanangizda mikroelementlar sezilarli darajada yetishmayotgani aniqlansa, qo‘shimcha ravishda boshqa vitaminlarni ham qabul qilishingiz kerak bo‘lishi mumkin.
"Ayollar uchun" yoki "Sportchilar uchun" kabi boshqa vitamin komplekslarini qabul qilishim mumkinmi?
Homiladorlar uchun komplekslar tuzilganda, avvalo ichingizda o‘sayotgan bolaning ehtiyojlari, keyin esa o‘zgarayotgan tanangizning ehtiyojlari hisobga olinadi. Masalan, bolaning nerv nayi shakllanishi uchun ko‘p miqdorda foliy kislotasi talab etiladi - sportchilar uchun vitaminlarda u zarur dozada mavjud emas [2]. Homilaning bachadonga joylashishi va xorion shakllanishi davrida yodga bo‘lgan ehtiyojingiz ortadi [3] - shuning uchun bu mikroelement homilador ayollar uchun komplekslarga kiritiladi. Organizmingiz o‘zingiz va bola uchun ko‘proq qon ishlab chiqarishi kerak, shu bois bo‘lajak onalar uchun vitaminlarda boshqa vitaminlarga nisbatan deyarli ikki baravar ko‘p temir mavjud [4]. Sizning tanangiz o‘zi va bola uchun ko‘proq qon ishlab chiqarishi kerak, shuning uchun bo‘lajak onalar uchun vitaminlarda boshqalarga qaraganda deyarli ikki baravar ko‘p temir mavjud.
Qancha vitamin qabul qilish kerak?
Odatda kunlik doza qadoqda ko‘rsatilgan bo‘ladi. Agar shifokor boshqacha tavsiya etmagan bo‘lsa, shunga amal qilish lozim.
Agar ko‘proq qabul qilsam-chi?
Bunday qilish tavsiya etilmaydi. Doza oshirib yuborilganda A vitamini organizmda to‘planib, bolaga zaharli ta’sir ko‘rsatishi mumkin [1]. Ba’zi mikroelementlarning ortiqcha miqdori qabziyatdan tortib uyqusizlikkacha bo‘lgan nojo‘ya ta’sirlarga olib kelishi mumkin [3].
Kamqonligim bo‘lsa va shifokor menga temir preparatlarini buyursa, vitaminli komplekslarni qabul qilishni davom ettirishim kerakmi?
Shifokorni vitaminlar qabul qilayotganingiz haqida albatta ogohlantiring. U sizga temir preparatlarining boshqa dozalarini tanlashi yoki polivitaminlarni alohida qo‘shimchalar bilan almashtirishni tavsiya etishi mumkin. Masalan, davolovchi temir preparatlarini qabul qilayotgan paytingizda, foliy kislotasi, kalsiy va D vitaminini alohida-alohida qabul qilasiz.
Sog‘lom ovqatlanish orqali tabletkasiz barcha zarur narsalarni olishim mumkinmi?
Bu eng yaxshi, ammo deyarli erishib bo‘lmaydigan usul. Uzoq muddatli kuzatuvlar shuni ko‘rsatadiki, ko‘pchiligimizning ovqatlanishimizni homiladorlikkacha muvozanatli deb bo‘lmaydi. Hatto homiladorlik paytida juda to‘g‘ri ovqatlanishga o‘tish ham yetishmovchilikni tezda bartaraf etishga imkon bermaydi. Shuning uchun ko‘pchilik homiladorlik kechishini yaxshilash va bolani barcha zarur narsalar bilan ta’minlash uchun qo‘shimchalarni qabul qilishlari lozim [1].
1. Nutrition During Pregnancy. ACOG. https://www.acog.org/patient-resources/faqs/pregnancy/nutrition-during-pregnancy
2. Folate: Fact Sheet for Health Professionals. NIH, The Office of Dietary Supplements. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-HealthProfessional/
3. Guidelines of the American Thyroid Association for the diagnosis and management of thyroid disease during pregnancy and postpartum. Thyroid: official journal of the American Thyroid Association, vol. 21, 10, 2011. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3472679/
4. Daily iron and folic acid supplementation during pregnancy. WHO recommendations. https://www.who.int/elena/titles/guidance_summaries/daily_iron_pregnancy/en/
5. Assessment of dietary intake and mineral status in pregnant women. Rafal Kocylowski, et al. Archives of Gynecology and Obstetrics, 2018. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5945726/