Аллергия: аломатлари, сабаблари ва даволаш усуллари

Аллергия аломатлари:

●  Аксириш

●  Бурун, кўз, томоқ қичиши

●  Кўз ёшланиши

●  Бурун оқиши

●  Йўтал

●  Тери тошмаси

●  Шиш (ангиоедема)

●  Анафилакция (оғир аллергик реакция)

Аллергиянинг сабаблари:

●  Ўсимлик чанги

●  Чанг

●  Озиқ-овқат маҳсулотлари (ер ёнғоқ, сут, тухум ва бошқалар)

●  Дори воситалари

●  Ҳашаротлар чақиши

●  Ҳайвонлар (жун, тери)

Аллергия белгилари:

●  Тўқималарнинг яллиғланиш ва шишиши

●  Нафас олиш қийинлашуви ёки астма хуружлари

●  Терининг қизариш ва қичиши

●  Ошқозон-ичак трактининг бузилиши

Диагностика усуллари:

●  Тери тестлари

●  IgE антикорлари учун қон текшируви

●  Эллиминацион диеталар

Даволаш усуллари:

●  Антигистаминлар

●  Кортикостероидлар

●  Иммунотерапия (аллергенга хос иммунотерапия)

●  Ўрганиш диеталари

●  Аллергенлардан сақланиш бўйича тавсияларни бажариш

Аллергиянинг қайси белгилари энг кенг тарқалган?

Аллергия белгилари турлича бўлиши мумкин. Энг кенг тарқалганлари орасида аксириш, бурун, кўз ва томоқ қичиши, кўзларнинг ёшланиши, бурун оқиши ва йўтал. Баъзида аллергия тери тошмаси, шиш (шу жумладан ангиоедема) ва энг оғир ҳолатларда анафилакция билан намоён бўлиши мумкин, бу эса шошилинч тиббий ёрдамни талаб қилади.

Қайси моддалар кўпинча аллергик реакцияларни келтириб чиқаради?

Аллергия аллерген деб аталадиган турли хил моддалар туфайли юзага келиши мумкин. Энг кенг тарқалганлари орасида ўсимлик чанги (масалан, амброзия ёки ўтлар), уй чанги, баъзи озиқ-овқат маҳсулотлари (масалан, ер ёнғоқ, сут, тухум), дори-дармон, ҳашаротлар чақиши ва ҳайвонларнинг соч ва терилари киради.

Аллергиянинг ташқи белгилари қандай намоён бўлади?

Аллергиянинг ташқи белгилари тўқималарнинг яллиғланиш ва шишиши, терининг қизариш ва қичишишини ўз ичига олиши мумкин. Баъзи ҳолларда қичишиш тошмаси каби тери тошмалари кузатилади. Кейинчалик жиддий аллергик реакциялар билан нафас олиш қийинлашуви ёки астма хуружлари пайдо бўлиши мумкин.

Аллергия диагностикаси учун қандай усуллар мавжуд?

Аллергия ташхисининг бир неча усуллари мавжуд. Муайян аллергенларни аниқлаш учун тери синовлари ўтказилиб, терига оз миқдордаги аллергенлар қўлланилади ва реакция кузатилади. “IgE” антикорлари учун қон текшируви танадаги аллергенларнинг мавжудлигини аниқлашга ёрдам беради. Эллиминацион диеталар овқатланиш тартибидан тахминли аллергенларни чиқариб ташлаш орқали озиқ-овқат аллергиясини аниқлашга ёрдам беради.

Тери тестлари нима ва улар қандай амалга оширилади?

Тери тестлари аллергия диагностикаси усули бўлиб, унда тахминий аллергенлар терига суртилади ва кейин шифокорлар тананинг ушбу моддаларга реакциясини кузатадилар. Бунинг учун терига турли хил аллергенларнинг томчилари қўлланилиб, кичик инекция ёки тирналишлар амалга оширилади. Агар ўша ерда қизариш ва қичишиш пайдо бўлса, бу аллергенга аллергия борлигини кўрсатади.

Антигистаминлар аллергияни даволашда қандай рол ўйнайди?

Антигистаминлар – бу аллергик реакция пайтида танадан ажралиб чиқадиган гистамин таъсирини блоклайдиган дорилар. Улар қичишиш, аксириш, кўз ёшланиши ва бурун битиши каби аллергия аломатларини камайтириш ёки йўқ қилишга ёрдам беради. Антигистаминлар таблетка, сироп, бурун спрейи ёки кўз томчилари шаклида бўлиши мумкин.

Ангионевротик шиш нима ва уни қандай аниқлаш мумкин?

Ангионевротик шиш – бу тери ва шиллиқ пардаларнинг чуқур қатламларининг ўткир яллиғланиши бўлиб, кучли шиш пайдо бўлишига олиб келади. Кўпинча юз, лаб, кўз ва томоқда шиш пайдо бўлади. Дарҳол тиббий ёрдамга мурожаат қилиш жуда муҳим, чунки томоқ соҳасидаги шиш нафас олиш қийинлишувига ва ҳатто, бўғилишга олиб келиши мумкин.

Кундалик ҳаётда аллергенлар билан алоқа қилишдан қандай қочиш керак?

Бир нечта тавсияларга амал қилиб, аллергенлар билан алоқа қилишдан қочишингиз мумкин. Масалан, ўсимлик чангидан аллергиянгиз бўлса, гуллаш даврида дераза ва эшикларни ёпиш, ҳаво тозалагичлардан фойдаланиш керак. Агар уй ҳайвонларидан аллергиянгиз бўлса, улар билан алоқани минималлаштириш ва хоналарни эҳтиёткорлик билан тозалаш керак. Озиқ-овқат аллергиялари учун озиқ-овқат ёрлиқларини диққат билан ўқиб, реакцияга сабаб бўладиган овқатлардан сақланинг.

Анафилаксия нима ва уни қандай олдини олиш мумкин?

Анафилаксия – бу жуда тез ривожланадиган оғир, потенциал ўлимга олиб келадиган аллергик реакция. 

Бу нафас олиш қийинлишуви, босимнинг кескин пасайиши ва онгни йўқотишига олиб келиши мумкин. Анафилаксиянинг олдини олиш маълум аллергенлардан қочиш ва ҳар доим фавқулодда вазиятда аломатларни тезда тўхтатиш учун эпинефрин билан автоинжекторни (масалан, EpiPen) олиб юриш орқали амалга оширилиши мумкин.

Аллергияни даволашнинг қандай замонавий усуллари мавжуд?

Замонавий тиббиёт аллергияни даволаш учун бир неча усулларни таклиф этади. Антигистамин ва кортикостероидлардан ташқари, аллерген-спесифик иммунотерапия – беморга аллергеннинг кичик, аста-секин ошириладиган дозаларини киритиш орқали аллергенларга нисбатан кўникиш ҳосил қилиш мақсадида қўлланиладиган даволаш усули жуда муҳимдир. Шунингдек, элиминация диета ва аллергенлардан қочиш бўйича тавсиялар фаол равишда қўлланилади.

Аллергенга хос иммунотерапия қанчалик самарали?

Аллергенга хос иммунотерапия кўпчилик беморларда, айниқса гулчанг, чанг қурти ва бошқа ингалацияланган аллергенларга аллергияда жуда самарали эканлиги ўрганилмоқда. Ушбу даволаш усули иммунитетни мустаҳкамлаш ва узоқ муддатда аллергия аломатларини камайтиришга ёрдам беради.